ص:2

ص:3

فهرست مطالب

فهرست مطالب3

مقدمه10

پیش گفتار12

بخش اوّل:کلیّات14

فصل اوّل: مفهوم شناسی امداد غیبی15

امداد غیبی15

1 _ غیب15

2 _ امداد16

فصل دوم: امدادهای غیبی در متن های دینی و کلام بزرگان18

امدادهای غیبی و قرآن18

امدادهای غیبی و نهج البلاغه20

امدادهای غیبی در کلام بزرگان22

فصل سوم: انواع امدادهای غیبی25

فرستاده شدن فرشتگان25

ایجاد آرامش26

ایجاد وحشت در دل های کافران27

تصرف در ادراک28

ص:4

عوامل طبیعی29

الهام30

خواب های راستین31

فصل چهارم: اثرهای تربیتی امدادهای غیبی33

تأثیر در امیدواری33

ایجاد روح توکل34

افزایش ایمان و شناخت خداوند35

شجاعت و نترسی37

ایجاد صبر و شکیبایی37

شکستن غرور38

فصل پنجم: شرایط بهره مندی از امدادهای غیبی40

ایمان40

اخلاص42

تقوا44

توسّل به امامان علیهم السلام 45

احترام به پدر و مادر47

صبر و ایستادگی49

توکل بر خداوند51

ص:5

دعا52

فصل ششم: مانع های امداد غیبی54

ستم به دیگران55

پیروی نکردن از رهبری55

حرام خواری57

بی احترامی به عالمان و سالخوردگان58

غرور و خودبینی59

ترک امر به معروف و نهی از منکر60

فصل هفتم: نقش امدادهای غیبی در دگرگونی های اجتماعی61

امدادهای غیبی؛ عامل سوم در حرکت تاریخ61

مقایسه ی انقلاب اسلامی ایران با انقلاب های دیگر62

قیام مهدی(عج)؛ بزرگ ترین امداد غیبی63

فصل هشتم: مجراهای امداد غیبی66

توسل با توحید افعالی منافاتی ندارد:66

ولایت تکوینی67

گاهی انبیا از امدادهای غیبی کمک نمی گیرند68

فصل نهم: باورهای نادرست در امدادهای غیبی70

امدادهای غیبی؛ نقض کننده ی سنتهای تکوینی و تشریعی!؟70

ص:6

امدادهای غیبی و توجیه طبیعی!71

نقد این نظریه:72

امدادهای غیبی و دست از تلاش کشیدن73

تسامح در نقل امدادهای غیبی75

فصل دهم: امدادهای غیبی از دیدگاه غرب76

1 _ مسیحیت و امداد غیبی76

2 _ ماده انگاری فلسفی و امدادهای غیبی77

3 _ نگرش نو به امدادهای غیبی در غرب78

بخش دوم: نمونه ها81

فصل اوّل: امدادهای غیبی بر انبیا و امامان علیهم السلام 82

یوسف علیه السلام و امداد غیبی82

آتش؛ گلستان ابراهیم علیه السلام:83

یونس علیه السلام و نجات از شکم ماهی:84

موسی علیه السلام و بزرگ شدن در کاخ فرعون:84

شکافته شدن دریا و عبور بنی اسراییل:85

یاران غار:86

فرشته ی وحی و آگاه کردن پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم:86

پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در غار «ثور»:87

امداد غیبی در جنگ بدر88

ص:7

علی علیه السلام و درب خیبر89

امدادهای غیبی بر مهدی موعود(عج):90

الف _ ترس به عنوان امداد غیبی:90

ب _ فرشتگان و جنیان؛ سربازان مهدی(عج):90

ج _ تابوت موسی علیه السلام:91

فصل دوّم: امدادهای غیبی در زندگی عالمان و بزرگان92

امام خمینی و خودداری از سخنرانی92

علامّه طباطبایی و امداد غیبی:92

آیة اللّه العظمی بروجردی93

علامه محمدتقی جعفری94

شیخ رجب علی خیاط94

آیت اللّه خوانساری و نماز باران95

شیخ بهایی95

قاضی طباطبایی96

آیت اللّه حائری یزدی96

شیخ مفید97

سیدرضی رحمه الله98

محدّث قمی و برطرف شدن درد چشم98

ص:8

کربلایی کاظم بی سواد؛ حافظ قرآن99

پوریای ولی100

فصل سوّم: امدادهای غیبی در انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس102

امدادهای غیبی در پیروزی انقلاب102

اعلام حکومت نظامی102

گسترش موج انقلاب در سراسر کشور103

صحرای طبس103

کودتای نوژه و امداد الهی105

امدادهای غیبی در 8 سال دفاع مقدّس107

عملیّات فتح المبین107

آزادی خرمشهر؛ امداد غیبی108

امدادهای غیبی در اردوگاه های آزادگان110

امداد غیبی و شفای درد110

غذای آسمانی111

امدادهای غیبی بر گروه تفحّص112

سیزده مؤذن ناآشنا112

تفأل به قرآن113

خواب راستین113

ص:9

معجزه ی میدان مین113

بخش سوّم: همراه با برنامه سازان115

پیشنهادها116

1 _ ارتباط با محافل علمی116

2 _ گفت وگو با شاهدان امدادهای غیبی116

3 _ به کار بردن فن آوری در جهت تقویت باورهای غیبی116

4 _ به کارگیری تصاویر متحرک (انیمیشن)117

5 _ استفاده از سخن رانی های برجسته117

پرسش های کارشناسی117

پرسش های مسابقه ای118

سؤال های نمونه119

پرسش های مردمی120

معرفی کارشناسان121

کتاب نامه122

ص:10

ص:11

باورمندان را ثابت قدم گرداند. رخدادهایی که در هر عصر و زمانی پیدا و پنهان جاری بوده و در این برهه ی تاریخی (پیروزی انقلاب) نیز در صحرای طبس، کودتای نوژه، هشت سال دفاع مقدس و گروه های تفحص شهدا و... در زندگی انسان ها آشکار گردید.

پژوهشگر ارجمند جناب آقای علی درگاه زاده کوشیده است تا امدادهای غیبی را بنمایاند و برنامه سازان و تهیه کنندگان گرامی را به تکاپویی دیگر در جهت بازنمایی این فیوضات معنوی فرا خواند. امید که تلاششان مقبول افتد و روزنه های سیر در ملکوت و معنویت به سوی مشتاقان گشوده گردد.

«انشاءاللّه»

«انّه ولیّ التوفیق»

«مدیریت پژوهشی مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما»

ص:12

ص:13

فصل اول و دوم درباره ی امدادهای غیبی به انبیا، اولیا و بزرگان دیگر است. در فصل سوم نیز به امدادهای غیبی بر نظام جمهوری اسلامی پرداخته ایم که در حقیقت معجزه های معاصر هستند.

بخش سوم درباره ی رسالت صدا و سیما در گسترش و اشاعه ی ایمان به امدادهای غیبی است و بایدها و نبایدهای این رسانه ی ملی را در ارتباط با موضوع بحث بر می شمارد.

ص:14

ص:15

ص:16

و خیام گفته است:

اسرار ازل را نه تو دانی و نه من

وین خط معمّا نه تو خوانی و نه من

هست از پس پرده گفت وگوی من و تو

چون پرده برافتد نه تو مانی و نه من

وجود حواس برای اعتقاد به عالم شهادت کافی است. این عا لم را از آن جهت «عالم شهادت» نامیده اند که با حواس ما سر و کار دارد ما به طور محسوس با آن روبه رو هستیم. ولی این حواس برای ایمان به جهان غیب کافی نیست و برای اعتقاد بدان به عقل _ که مرتبه ای از غیب است _ و نیز پیامبران _ که راهنمایان عالم غیب اند _ نیازمندیم.(1)

ص:17

این معنای امدادهای الهی، معنای فراگیری است که همه اشخاص اعم از مؤمن و کافر و حتی همه اشیای هستی را در بر می گیرد. انسانی که راه می رود، یا حیوانی که مشغول چریدن است و حتی سنگی که در گوشه ای افتاده است، همه به مدد و فیض الهی موجودند و وجودشان هرلحظه از عالم غیب افاضه می گردد: «اگر نازی کند آنی فرو ریزند قالب ها».

گذشته از این که اشیا در اصل هستی خود از غیب مدد می گیرند و سراسر طبیعت مدد غیبی است:

در زندگی بشر یک سلسله امدادهای غیبی خاصی نیز وجود دارد. قرآن کریم نیز خداوند را هم با صفت رحمانیّت یاد می کند و هم با صفت رحمیّت که رحمان عبارت است از فیض عام و رحمت عمومی که شامل همه موجودات است؛ وجود هر موجودی برای خودش رحمت است؛ وسایلی که برای ابقا و ادامه ی وجود او آفریده شده است رحمت است.

اما رحمت رحیمیه عبارت است از الطاف و دستگیری های خاصی که یک موجود مکلّف در اثر حسن انجام وظیفه مستحق آن می گردد. لطف خاصی است که بر اساس ضابطه ی خاصی شامل حال انسان ها می گردد: «و کان بالمؤمنین رحیما».

پیامبران آمده اند که ما را به این گونه مددهای غیبی مؤمن نمایند، اگر چنین ایمانی در ما پیدا شود ما عملاً با خداوند وارد معامله می شویم و احساس می کنیم که اگر نیکی کنیم خداوند نیز به ما پاداش نیک می دهد و بر عکس اگر بدی کنیم به ما کیفر می دهد.(1)

ص:18

ص:19

در قرآن امدادهای غیبی به صورت یک قانون کلی (سنّت) ذکر شده است:

آن ها که در راه ما جهاد کنند، قطعا به راه های خود هدایتشان خواهیم کرد(1)

و در جای دیگر می فرماید:

هرکس نیکی به جا آورد، ده برابر آن پاداش دارد.(2)

این آیه به رحمت گسترده ی خداوند اشاره می کند. در آیه های دیگری نیز به رحمت، پاداش و امدادهای الهی درباره ی اهمیت عمل و میزان اخلاص و کوشش هایی که در راه «او» انجام می گیرد، اشاره شده است:

اگر واقعا سپاس گذاری کنید، نعمت شما را افزون خواهم کرد.(3)

اکنون به آیه هایی که امدادهای غیبی را به صورت زیاد شدن نعمت های مادی و دنیایی بازگو می کنند، می پردازیم:

و اگر آنان به تورات و انجیل و آن چه از جانب پروردگارشان نازل شده است، عمل می کردند، قطعا از بالای سرشان [برکت های آسمانی] و از زیر پاهایشان [برکت های زمینی] برخوردار می شدند.(4)

و اگر مردم در راه راست پایداری ورزند، قطعا آب گوارایی به ایشان می نوشانیم.(5)

از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است. تا بر شما از آسمان باران پی در پی فرستد و شما را به اموال و پسران یاری کند و برایتان باغ ها قرار دهد و نهرها برای شما پدید آورد.(6)

هم چنین قرآن کمک های غیبی را به صورت زیاد شدن نعمت های معنوی و موفقیت در امور دینی برای افراد خاصی، در پی عمل کردهایشان، مطرح کرده است:

ص:20

ای کسانی که ایمان آورده اید: اگر از خدا پروا دارید، برای شما نیروی تشخیص [حق از باطل] قرار می دهد و گناهانتان را از شما می زداید.(1)

هرکس به خدا ایمان آورد، خداوند قلبش را هدایت می کند.(2)

هم چنین برخی آیه ها به یاری رساندن خداوند بر پیامبرانش اشاره می کند:

سپس فرستادگان خود و کسانی را که به آنان ایمان می آورند، نجات دادیم و این چنین بر ما حق است که مؤمنان به تو را نیز رهایی بخشیم.(3)

بر اساس قرآن امدادهای غیبی سنّت دیرینه ی پروردگار است؛ همواره دست غیبی الهی از پیامبران و برگزیدگان پشتیبانی کرده است:

و نوح را یاد کن آن گاه که پیش [از سایر پیامبران] ندا کرد، پس ما او را اجابت کردیم و وی را با اهلش از بلای بزرگ رهانیدیم.(4)

قرآن از عنایت خداوند در زندگی موسی علیه السلام و برادرش هارون _ که با فرعونیان در مبارزه بودند _ خبر می دهد:

در حقیقت بر موسی و هارون منّت نهادیم و آن دو و قومش را از گرفتاری بزرگ رهانیدیم و آنان را یاری کردیم تا ایشان غالب آمدند.(5)

بنابراین، اعتقاد به امدادهای غیبی از سنت های مسلم قرآن است که در این جا تنها نمونه هایی از آن ها را آوردیم.(6)

ص:21

مادی، یا تلاش های بشری نمی داند، بلکه علاوه بر آن ها، نقش امدادهای غیبی را نیز در نظر می گیرد. علی علیه السلام در جای جای سخنانش، با اشاره به امدادهای الهی، پیروزی را بشارت داده است.

وقتی عمر در دوران خلافتش، برای جنگ با رومیان آماده می شد، با علی علیه السلام مشورت کرد و از ایشان نظر خواهی نمود. امام ضمن راهنمایی وی، در مورد امدادهای غیبی فرمود:

خداوند در مورد پیروان این دین، برعهده گرفته است که قلمرو دینشان را استوار گرداند و حریم اسلامی را از تعرّض دشمن نگاه دارد؛ خداوندی که یاریشان کرد، در حالی که تعدادشان اندک بود و کسی به یاریشان بر نمی خاست و آنان را از دشمنانشان حفظ کرد و حال آن که کم بودند و توان دفاع از خود را نداشتند.(1)

ایشان ما را به انجام دادن تکلیف الهی فرا می خواند، و از این که به خاطر حرف های مردم و یا به خاطر آبادانی دنیای خویش، تکلیف الهی را فراموش کنیم، نهی کرده اند؛ زیرا اگر تنها به تکلیف الهی بیندیشیم و هیچ گاه خواسته ی غیرخدا را ترجیح ندهیم، خداوند ما را از چیزهای دیگر کفایت می کند:

کسی که نهان خویش را اصلاح کند، خدا آشکار او را نیکو گرداند و کسی که برای دین خدا کار کند، خدا دنیای او را کفایت فرماید و کسی که میان خود و خدا را نیکو گرداند، خداوند میان او و مردم را نیکو می گرداند.(2)

حضرت هنگام فرستادن مالک اشتر نخعی به مصر، در مورد امدادهای غیبی می فرماید:

خدا را با دل و دست و زبان یاری کن؛ زیرا خداوند پیروزی کسی را تضمین می کند که او را یاری دهد و بزرگ دارد آن کسی را که او را بزرگ شمارد.(3)

آن را که خدا نگاهبان است

ص:22

از فتنه ی دهر در امان است(1)

در مورد امداد غیبی به افراد مصیبت زده می فرماید:

صبر نیز به اندازه ی مصیبت فرود آید.(2)

آری وقتی خداوند بنده ای را امتحان کند و به مصیبتی مبتلا کند، صبر و گنجایش متناسب با آن مصیبت را نیز به او می بخشد و این بزرگ ترین امداد الهی درباره ی شخص مصیبت زده است. هرچند با این همه برخی افراد سست ایمان، باز ناتوانی از خود نشان می دهند.

هم چنین ایشان در کلمات قصار می فرماید:

به اندازه ی نیاز انسان، یاری خداوند نازل می شود.

ص:23

انداخت پیروز کرد؟... این جز این بود که یک دست غیبی در کار است؟!(1)

هم چنین ایشان فرموده اند:

این دست غیب است که این تحولات را در کشور ما ایجاد کرده است. اگر شما گمان کنید که تمام بشر و تمام قوای انسانی جمع بشوند و بتوانند یک قلب را تحویل و تحوّل بدهند، هرگز نخواهد شد. این خداست که در یک شب کانّه قلب های این ملت را متحول کرد و تمام این ملت را در مقابل آن قدرت های بسیار عظیم شیطانی به ایستادگی وا داشت و دست همه قدرت ها را از کشور شما کوتاه کرد...

این ملت را خدای تبارک و تعالی با دست عنایت خودش و با قدرت کامله ی خودش قدرت مند کرد و متحول کرد به انسان های الهی؛ انسان هایی که برای خدا قیام کردند و برای خدا ادامه می دهند؛ برای خدا در جبهه ها جنگ می کنند و این قدرت خدای تبارک و تعالی است که جوان های ما را عاشق شهادت کرده است.

علامه طباطبایی می فرماید:

در زندگانی من اتفاقات و حوادث هولناکی روی داد و به جریانات عادیه و طبیعة حل آن ها محال به نظر می رسید و از ممتنعات شمرده می شد، ولی ناگهان برایم حل و روشن می شد. بعد متوجه شدم که دستی مافوق اسباب و مسبّبات عادیه از عالم غیب این مشکلات را حل می نماید و این اوّلین انتقالی بود که عالم طبیعت را برای من به جهان ماورای طبیعت می پیوست و رشته ی ارتباط ما از این جا شروع شد.(2)

استاد مطهری در معنای آیه ی «الّذین یؤمِنُونَ بِالغَیب»(3) می نویسد:

آیا معنی ایمان به غیب فقط این است که ایمان داشته باشیم غیبی وجود دارد؛ خیر، بلکه بالاتر از این است، ایمان به غیب آن وقت ایمان به غیب است که

ص:24

انسان یک ایمانی هم به رابطه ی خود با غیب داشته باشد؛ یعنی ایمان به مددهای غیبی داشته باشد. اصلاً به همین خاطر است که سفارش شده دعا بخوانید؛ زیرا که چنین نیست غیبی باشد برای خودش و ما برای خودمان، نه!، بلکه پیوندی معنوی میان غیب و این جا است که با دعا، از یک راه نهانی که خودمان نمی دانیم، به نتیجه می رسیم. آری کسانی که چنین ایمانی در زندگی دارند، همیشه می فهمند که یک تأییدها و حمایت های غیبی بالاتر از عقل و فهم بشر است که برای او کار می کنند و چه قدر چنین ایمانی آدم را نگه می دارد.(1)

مرحوم شیخ رجب علی خیاط _ از عارفان بزرگ معاصر _ در این باره فرموده اند:

اگر تو برای خدا قیام کنی، تمام عوالم خلقت راهنمای راه تو هستند. چون کمال آن ها در فنای در تو می باشد. آن ها می خواهند آن چه را در فطرت دارند، تحویل دهند، تا به کمال واقعی برسند. اگر انسان برای خدا قیام کند، همه عوالم وجود سر راه او صف می کشند تا آن چه را خود دارند به او عرضه کنند و راهنمای او باشند.(2)

ص:25

ص:26

با دیدن این روحیه ی مسلمانان، راه مکه را در پیش گرفت و برگشت.(1)

نکته ی قابل توجه در این جا این است که آیا فرشتگان الهی در عمل وارد صحنه نبرد شدند و به لشکر دشمن حمله کردند؟ با توجه به قرینه های موجود، چنین نیست، بلکه فرشتگان تنها برای دل گرمی و تقویت روحیه ی مؤمنان نازل شدند؛ زیرا:

1 _ در ادامه ی دو آیه ی گذشته، خداوند می فرماید:

این ها تمام برای اطمینان قلب شما بوده است، که با احساس این پشت گرمی بهتر مبارزه کنید.

2 _ اگر فرشتگان، سربازان دشمن را به خاک افکنده باشند، چه فضیلتی برای مجاهدین بدر باقی خواهد ماند.

3 _ تعداد مقتولین بدر 70 نفر بودند، که بسیاری از آن ها با شمشیر علی علیه السلام به خاک افتادند و دیگران هم به دست جنگ جویان اسلام، که بیش تر قاتلان آن ها در تاریخ به نام ذکر شده اند.(2)

ص:27

در آن هنگام که آن دو در غار بودند و او به همراه خود می گفت: «غم مخور خدا با ماست»، در این موقع، خداوند سکینه ی خود را بر او فرستاد و با لشکریانی که مشاهده نمی شود، او را مدد فرمود.(1)

این حالت روانی، نوعی امداد الهی است که در پرتو آن، آدمی سخت ترین پیش آمدها را تحمل می کند و آرامش قلبی می یابد؛ چنان که در جریان جنگ حنین این عنایت الهی نصیب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و مسلمانان گردید. در جریان صلح حدیبیه نیز مسلمانان در شرایط دشواری بودند که در دل های افراد ضعیف الایمان ایجاد سستی می کرد؛ از سویی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم، ورود به مسجدالحرام را بشارت داده بود و آنان وارد نشدند؛ از سوی دیگر، مُحرِم به مناسک عمره شده بودند و دشمن مانع انجام دادن مناسک آنان می شد. در نتیجه، پیامبر و یارانش مجبور شدند با ذبح قربانی از احرام خارج شوند. هم چنین پذیرش بعضی از مفاد صلح نامه، بر آنان سنگین بود. این جا بود که خداوند امداد غیبی خود را در قالب سکینه و آرامش قلب های مؤمنان، نازل کرد:

اوست خدایی که سکینه و آرامش را در قلوب مؤمنین نازل کرد تا بر ایمانشان بیفزاید(2)...(3)

ص:28

به زودی ترس و هراس در دل های کافران می اندازم.(1)

قرآن در چهار مورد از ایجاد ترس و وحشت در دل دشمنان اسلام سخن گفته و این موضوع را از امدادهای خداوند به مؤمنان می داند. از جمله در سوره ی آل عمران می فرماید:

به زودی در دل های کافران به خاطر این که بدون دلیل، چیزهایی را برای خدا همتا قرار دادند، رعب و ترس می افکنیم.(2)

قرآن در این مورد به نجات مسلمانان بعد از جنگ احد اشاره می کند و یکی از امدادهای خود را بازگو می کند، تا آنان را به آینده، دل گرم کند؛ زیرا بت پرستان مکه در جنگ احد پیروزی ظاهری یافتند. آنان لشکر اسلام را متلاشی کردند. از این رو، برای بازگشت به میدان و از بین بردن همه ی مسلمانان کم ترین تردیدی به خود راه نمی دادند. ولی خداوند وحشتی در دل های آنان افکند که بدون دست بُرد به مدینه، بازگشتند.

همین وحشت و ترس، سبب پیروزی بر یهود بنی نظیر نیز گردید، بگونه ای که با دست خویش، خانه های خود را ویران کردند.(3) این نوع امداد الهی به قدری اهمیت دارد که پیامبر اسلام، آن را از موهبت های الهی و امتیازهای خویش می دانست و می فرمود:

پنج چیز به من داده شده که به کسی قبل از من داده نشده (یکی این که) به وسیله ی وحشت و ترس یاری شده ام.(4)

ص:29

در دو گروهی که (در میدان جنگ بدر) با هم روبه رو شدند، درس عبرتی برای شما بود: گروهی در راه خدا نبرد می کرد و جمع دیگر کافر بودند. در حالی که آن ها (گروه مؤمنان) را با چشم خود، دوبرابر آن چه بودند، می دیدند. و خداوند هرکس را بخواهد یاری می کند.(1)

ص:30

گشت سی صد پاره و لشکر شکست

سنگ می بارید بر اعدای لوط

تا که در آن سینه می خوردند غوط

گر بگویم از جمادات جهان

عاقلانه یاری پیغمبران

مثنوی چندان شود که چل شتر

گر کشد عاجز شود از بار پُر(1)

ص:31

یا در اثر قوّه ی استدلال و قیاس نتیجه ای را پیش بینی و استنتاج می کند. این گونه موفقیت ها عادی است؛ لازمه قطعی و جبری مقدماتی است که بشر عملاً به کار برده است. ولی آیا همه معلوماتی که در طول تاریخ عمر بشر برای بشر حاصل شده است از یکی از این دو راه بوده است و لا غیر؟ یا راه سومی هم وجود دارد؟ به عقیده ی بسیاری از دانشمندان، راه سومی هم است. شاید اغلب اکتشافات بزرگ، از نوع برقی بوده که ناگهان در روح و مغز دانشمند جهیده و روشن کرده است. ابن سینا معتقد است که چنین قوه ای در بسیاری از افراد با اختلاف و تفاوت هایی وجود دارد.

غزالی در کتاب «المنتقذ من الضلال» مدعی می شود که بسیاری از معلومات بشر که مربوط به احتیاجات زندگی است ابتدا به صورت الهام صورت گرفته است. او می گوید: بشر یک سلسله اطلاعات درباره ی دواها و علاج ها و درباره ی نجوم دارد که تصور نمی رود از طریق تجربه توانسته باشد آن ها را به دست آورد، فقط باید گفت لطف الهی از طریق الهام، بشر را هدایت کرده است.

مولوی گوید:

این نجوم و طب وحی انبیاست

عقل و حس را سوی بی سوره کجاست

عقل جزوی عقل استخراج نیست

جز پذیرای فن و محتاج نیست

جمله حرفت ها یقین از وحی بود

اول او، لیک عقل آن را فزود(1)

ص:32

که آن صحنه را در خواب دیده اید؛ این گونه خواب های رحمانی و «رؤیاهای صادقه» از جمله امدادهای غیبی اند که بشارت دهنده و امیدآفرین هستند.

قرآن کریم درباره ی حضرت یوسف نقل می کند که روزی در خواب یازده ستاره و خورشید و ماه را دید که بر او سجده می کنند. یوسف علیه السلام خوابش را برای پدرش _ یعقوب علیه السلام _ نقل کرد و او از یوسف خواست تا این خواب بر برادرانش که به او حسادت داشتند، نقل نکند و آتش حسدشان را شعله ور نکند؛ زیرا تعبیر این خواب این است که وی روزی به اوج شوکت و بزرگی خواهد رسید و برادرانش نیز در برابرش کرنش خواهند کرد.

ص:33

ص:34

می خیزد و او را پشتیبانی می کند، صدها هزار برابر نیرویی که او در راه هدف مقدس خود مصرف می کند، نیروی ذخیره در جهان هست که برای یاری او به کار می افتند. بنابراین، امیدواریی که چنین انسانی به آینده دارد، هرگز یک نفر مادی و [منکر امدادهای غیبی] نمی تواند داشته باشد.(1)

هم چنین در اندازه ی جامعه بشری، جامعه ای که به امدادهای غیبی ایمان دارد، هرگز در اثر حادثه های پیش آمده، از راهی که برای پیش رفت و تعالی خویش در نظر گرفته، ناامید نمی شود. از نمونه های برجسته ی این سخن، مکتب شیعه است که با وجود توطئه های خطرناک، در طول 1400 سال، هم چنان پاینده است و پیروان آن هیچ گاه به آینده ناامید و بدبین نیستند؛ زیرا دست خداوند را همراه خود می دانند و باور دارند که روزی خواهد آمد که خداوند با فرستادن آخرین حجتش _ امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف پیروزی کامل را نصیب آن ها خواهد ساخت.

چندی پیش همایشی در تل آویو اسراییل برای شناخت شیعه برگزار شد که در آن نزدیک به 60 نفر شیعه شناس از سراسر دنیا حاضر بودند. در بیانیه ی پایانی این همایش علت موفقیت این مکتب در دو جمله خلاصه شده بود.

شیعه با الهام از نهضت سرخ عاشورا قیام می کند و با نگاه سبز انتظار به نهضت جهانی مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف قیام خویش را حفظ می کند.(2)

ص:35

همه ی امور به دست خداست. در نتیجه، این ایمان او را وامی دارد که امور خود را به خدا تسلیم کند و هرگز به ظاهر چیزهایی که از نظر دیگران، علتِ مستقل است، اعتماد نکند؛ زیرا اعتماد به این سبب های ظاهری، جهل محض است.

یکی از بارزترین ویژگی ها و صفات روحی امام خمینی رحمه الله، نیز توکل و اطمینانی بود که در پرتو ایمان به امدادهای غیبی خداوند داشت. به عنوان مثال در جریان حمله ی بسیار حساب شده ی عراق به ایران، که در یک لحظه خبر می رسد فرودگاه های ایران بمباران شد، هزاران تانک و نفربر به همراه بیش از صدهزار نظامی از سراسر مرزها به ایران حمله کردند، اضطراب همه جا را گرفت، واقعا لحظات غم آلود بر همه ی مسؤولین، حکومت می کرد. سردمداران ارتشی ها به جماران شتافتند، چشمان میلیون ها انسان به خانه ی امام دوخته شد و قلب ها در تپش [افتاد]. همه منتظر رأی امام و در تردید که آیا ایشان چه می گوید. آیا در مقابل این هجوم وحشیانه، دنیا را به کمک می طلبد و از آمریکا عذر می خواهد یا با شوروی سازش می کند. اما نه، امام ناگهان بر دریایی از شعله ها و احساسات و تزلزل ها آب اطمینان و صبر می پاشد و به آرامی می گوید: «دزدی آمد و سنگی انداخت و رفت». در همین اوضاع و احوال نیز که همه نگران سرنوشت جنگ هستند، می گوید: این جنگ یک نعمت الهی بود و در همان روزهای اول چنان به آرزوهای غرورآمیز صدام و قادسیّه او ریش خند می زند که گویا دقیقا شکست او را در آبادان، بستان، کرخه، شوش و سایر جبهه ها می نگرد و با یک جمله کوتاه، عاقبت صدام را ترسیم می کند که صدام راهی جز خودکشی ندارد.(1)

ص:36

قوه ی واهمه ای نیز دارد. واهمه در ادراک های خود، تنها بر حسّ ظاهر وابسته است و بیش تر احکامی که درباره ی ادراک هایش دارد، احکامی است یک جانبه و وارسی نشده. واهمه حکم های خود را صادر می کند، بدون آن که آن ها را با عقل بسنجد و به طور کلی از پذیرفتن راهنمایی عقل، سرباز می زند و تنها حالت هایی از نفس را که مناسب با حکم خود و مخالف با حکم عقل است، بر می انگیزد. هرچند عقل به حکم خود یقین داشته باشد و بداند که آن چه واهمه در نظرش غولی کرده، کم ترین ضرری ندارد و تنها دردسری است که ایجاد کرده است.(1)

حضرت ابراهیم علیه السلام با این که خود از پیامبران اولوالعزم بود و کاملاً معاد را باور داشت، از خداوند می خواهد که چگونگی زنده شدن مردگان را به او نشان دهد. خداوند می فرماید: «آیا ایمان نیاورده ای»، عرض می کند «چرا، ولی می خواهم قلبم مطمئن شود».

آری، انسان هر اندازه با برهان های روشن و استوار عقلی اثبات کند که همه قدرت های جهانی به دست خداوند است و هیچ تأثیرگذاری در عالم جز او نیست. باز قلبش به گفته ی عقلش اطمینان نمی یابد و آرام نمی گیرد؛ که گفته اند:

پای استدلالیون چوبین بود پای چوبین سخت بی تمکین بود.

چه بسیار افرادی که با دلیل های استوار این مطلب را فهمیده اند، ولی در عمل نیازهای خود را پیش دیگران برده، از آن ها کمک می طلبند! البته این سخن به معنای ردّ نقش عقل و استدلال برهانی در شناخت خداوند و امدادهای غیبی او نیست، بلکه جان سخن این است که عقل به تنهایی کافی نیست و شهود نیز لازم است.

امدادهای غیبی در آرامش دل انسان ها و زیاد کردن شناخت آن ها به خداوند متعال نقش ویژه ای دارد. وقتی در صحنه های حساس زندگی، دست انسان از همه ی اسباب طبیعی بریده می شود و تنها می ماند، ناگهان به چشم خود می بیند که چگونه خداوند با لشکریان غیبی اش او را از گرداب حادثه نجات داد؛ در آن هنگام با تمام وجود این حقیقت را می یابد که «یاری رسان فقط خدا است».

ص:37

ص:38

خودکشی ها، معتقد نبودن به امدادهای غیبی است. وقتی انسان هرچه هست را در اسباب ظاهری محدود ببیند، ناچار اگر کاری از آن اسباب برنیاید، خود را می بازد و برای رهایی از این گرفتاری، به خودکشی دست می زند. ولی انسانی که به غیب و قدرت های پایان ناپذیر غیبی باور دارد و به این وعده ی الهی که: «از پی هر سختی آسانی هست»(1) ایمان آورده، در برابر سختی ها صبر می کند و گشایش کارهایش را به دست خداوند می داند. البته ممکن است گشایش الهی در این دنیا مصلحت نباشد و خداوند در آخرت پاداش و یاری خود را نصیب بنده اش کند. نتیجه این که، ایمان به یاری الهی (در دنیا و آخرت) روح شکیبایی و استقامت ایجاد می کند.

ص:39

موفقیت به کار نمی گرفتم، این پیروزی حاصل نمی شد، ولی وقتی متوجه شود که اگر در این پیروزی ها دست خداوند یاریم نمی کرد و مانع های بسیار پنهان را از برابرم برطرف نمی ساخت هیچ گاه بر آن ها دست نمی یافتم و نیز اگر عشق به کارهای خیر که خداوند در دل من انداخته وجود نداشت، من آن ها را انتخاب نمی کردم؛ بنابراین، از اسب چموش غرور پایین می آید و دیگر خود را در برابر خدا به حساب نمی آورد.(1)

ص:40

ص:41

وجود آمدن و لباس هستی پوشیدن آن پدیده می گردد. پرنده ای زیبا پس از تحمل سرمای زمستان، در فصل بهار تخم گذاری می کند و روزها از آن ها نگهداری می کند، ولی در آخرین لحظه ها، ناگاه ماری از راه رسیده و تخم های پرنده را از میان می برد؛ این برنامه ی همیشگی دنیای مادی است.

انسانی که به غیب و ماورای طبیعت ایمان دارد و خود را در چهارچوب پدیده های مادی محدود نمی بیند، در حقیقت اولین و مهم ترین قدم را در بهره مندی از امداد غیبی برداشته است:

البته لازم به ذکر است که ایمان و اعتقاد غیر از دانستن و آگاهی می باشد؛ زیرا لازمه ی ایمان تصمیم اجمالی بر عمل به دستورات خدای متعال هست، در حالی که ممکن است انسان به یک چیز آگاهی داشته باشد، اما از آن جایی که امر مورد آگاهی یا لوازم آن خلاف دلخواهش می باشد، از این رو، تصمیم بر عمل کردن به لوازم آن نگیرد و یا حتی تصمیم بر عمل کردن به ضد آن ها بگیرد، پس ایمان عبارت شد از دانستن، توأم با عزم و اراده بر عمل کردن طبق آن دانسته ها.(1)

خداوند متعال به عنوان یک قانون کلی می فرماید:

همانا ما فرستادگان خود و مؤمنان را یاری می رسانیم.(2)

ایمان درجه هایی دارد که کم ترین آن برحسب آیه های قرآن و روایت های معصومان، عبارت است از: ایمان آوردن به خدای یگانه، پاداش و کیفر آخرتی و درستی آن چه بر انبیا نازل شده است. هرچه ایمان بیش تر شود، میزان تأثیر آن در نازل شدن امدادهای غیبی نیز بالاتر می شود.

روزی اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم با شگفتی از ایشان پرسیدند که چگونه حواریون عیسی علیه السلام بر روی آب راه می رفتند؟! حضرت فرمود تعجب نکنید؛ این امر به خاطر ایمان آن ها بود و شما نیز اگر ایمانتان بیش تر از آن ها گردد، در هوا هم می توانید راه

ص:42

بروید.

آری این یک قاعده ی کلی است که هرکسی میزان ایمانش به خداوند و جهان غیب بیش تر باشد، بهره مندیش از امدادهای غیبی افزون تر خواهد شد.

ص:43

را بر دشمنان ما فرستاد و پیروزی را به ما عنایت فرمود، تا آن جا که اسلام بر سر زمین ها گسترده شد.(1)

در این جا امام علیه السلام امدادهای غیبی را نتیجه ی اخلاص و راستی در میدان فداکاری و مبارزه می داند. از این رو، نباید پیروزی و شکست را در زندگی، همواره به داشتن یا نداشتن ابزار مادی مربوط نمود، بلکه اخلاص، راستی و ایمان زمینه ساز مددهای غیبی است.(2)

برکتی که انسان در زندگی و کارهای افراد مخلص می بیند، در افراد دیگر _ با وجود تلاش بیش ترشان _ نمی بیند.

یکی از کسانی که خداوند در سایه ی اخلاصش او را برای امت اسلامی خیر کثیر قرار داده است، حضرت امام خمینی می باشد. ایشان کوچک ترین گامی در راه به دست آوردن مسند بر نداشتند، تا روزهای آغاز انقلاب اجازه چاپ و پخش عکس و رساله ی خود را نمی دادند و هنگامی که مقلدین امام از نداشتن رساله ی ایشان شکوه کردند، فقط چاپ آن را اجازه دادند و از وجوه شرعی صرف چاپ آن نکرده و هزینه ی اولین چاپ رساله ی ایشان از طرف مردم، جمع آوری گردید. از این رو است که امروزه خداوند مقامی به وی بخشیده که در زمان غیبت کبری در میان عالمان شیعه بی مانند است.(3)

استاد مطهری داستانی درباره ی مرحوم آیت الله بروجردی نقل می کنند که:

در سال اولی که ایشان به قم آمدند، پس از چند ماه اقامت در قم، تابستان رسید و حوزه تعطیل شد، ایشان تصمیم گرفتند به زیارت مشهد بروند. یکی از مراجع تقلید حاضر برای بنده نقل کردند که ایشان در یک جلسه ی خصوصی این تصمیم را ابراز فرمودند و ضمنا به اصحابشان فرمودند: کدامیک از شما با من خواهید آمد؟ ما گفتیم تأملی می کنیم و بعد جواب می دهیم. در غیاب

ص:44

ایشان مشورت کردیم و صلاح ندیدیم ایشان فعلاً از قم به مشهد بروند. بیش تر روی این جهت فکر می کردیم که ایشان تازه به قم آمده اند و هنوز مردم ایران، مخصوصا مردم تهران و مشهد که در مسیر و مقصد مسافرت ایشان هستند ایشان را درست نمی شناسند و بنابراین تجلیلی که شایسته مقام ایشان هست به عمل نخواهد آمد. بنابراین، تصمیم گرفتیم ایشان را از این سفر منصرف سازیم، ولی می دانستیم که این جهت را نمی شود با ایشان در میان گذاشت، بنا شد عذرهای دیگری ذکر کنیم از قبیل این که چون تازه عمل جراحی روی شما صورت گرفته، ممکن است این مسافرت طولانی با اتومبیل صدمه داشته باشد.

در جلسه ی بعد کوشیدیم هر طور شده ایشان را منصرف کنیم، ولی یکی از حضار مجلس آن چه در دل داشتیم اظهار داشت و ایشان فهمیدند که منظور اصلی ما از مخالفت با این مسافرت چیست. ناگهان تغییر قیافه دادند و با لحنی جدّی و روحانی فرمودند: «من هفتاد سال از خداوند عمر گرفته ام و خداوند در این مدت تفضّلاتی به من فرموده است که هیچ کدام از آن ها تدبیر خود من نبوده است، من در همه این مدّت کوشش داشته ام ببینم چه وظیفه ای دارم که به آن عمل کنم، حالا پس از هفتاد سال شایسته نیست خودم به فکر خودم باشم و برای شؤونات شخصی خودم بیندیشم، خیر می روم».(1)

ص:45

خداوند هرکه را بخواهد بی حساب عطا می کند.(1)

و این که خداوند چه کسی را می خواهد، مسلم است که دل بخواهی نیست، خداوند مانند ما نیست که وابستگی و دوستی اش، از روی احساس و مانند آن باشد؛ زیرا او از این حرف ها پاک است و کارهایش را از روی حکمت انجام می دهد، کسانی مورد رضای خداوند هستند و مشمول بخشش بی حساب او می گردند که به دستورهای الهی عمل می کنند؛ کسانی که هرگز کم فروشی نمی کنند و در پی غارت اموال مردم نیستند. در جنبه های دیگر زندگی نیز انسان پرهیزکار از طرف خدا پشتیبانی می شود؛ انسانی که برای گشودن گره مشکل خویش به عمل های غیرمشروع هم چون پارتی بازی، رانت خواری و غیره متوسل نمی شود، دستگاه آفرینش به کمک او برخاسته و مشکلاتش را برطرف می سازد:

هرکس تقوا پیشه کند، خداوند برای او در کارهایش گشایش قرار می دهد.(2)

علی علیه السلام درباره ی نقش تقوا در نزول امدادهای الهی می فرماید:

هرکس به دامن تقوا چنگ بزند، سختی ها بعد از آن که به او نزدیک شده اند، از او دور می شوند و کارهایی که برای ذائقه ی او تلخ شده اند، برایش شیرین می شوند؛ موج هایی که بر هم جمع شده اند و می خواهند او را به کام بکشند، از او کنار می روند و کارهای سخت بر او آسان می گردد.(3)

در مسایل علمی نیز تقوا موجب الهام ها و روشن گری های غیبی می شود.

ص:46

بزرگواران را شفیع در پیشگاه الهی قرار دهیم. یکی از بزرگان در این زمینه تشبیه جالبی کرده، می فرمودند: اگر هنگام باریدن باران یک بطری را در بیرون بگذاریم، به خاطر این که سر آن تنگ است، آب بسیار اندکی در آن جمع می شود، ولی اگر در سر بطری قیف بزرگ تری قرار دهیم، آب زیادی جمع می شود. ما انسان ها نیز به خاطر گناهانمان مانند بطری هستیم و نمی توانیم به تنهایی از فیض های الهی بهره ببریم؛ پس باید آن بزرگواران را در دریافت امدادهای الهی واسطه قرار دهیم.

در آیه ها و روایت های بسیاری سفارش شده است که هنگام دعا به واسطه های فیض؛ یعنی محمّد صلی الله علیه و آله وسلم و آل او متوسل شویم. امام موسی بن جعفر علیه السلام می فرماید:

زمانی که حاجت و نیازی داری، به خداوند بگو: پروردگارا به حق محمد صلی الله علیه و آله وسلم و علی علیه السلام که در نزد تو مقام و آبرو دارند از تو می خواهم، حاجت مرا برآورده سازی.(1)

حتی در بعضی از روایت ها آمده است که برخی از پیامبران پیشین در گرفتاری ها و مناجات هایشان این خاندان شریف را، واسطه میان خود و خدا قرار می دادند. امام صادق علیه السلام از رسول خدا روایت کرده است که:

نوح علیه السلام هنگام سوار شدن به کشتی، از خطر غرق شدن ترسید و گفت: خدایا به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله وسلم از تو می خواهم از غرق شدن نجاتم بخشی، پس خدای بزرگ او را نجات داد.(2)

در ژوئیه ی سال 1951 میلادی، گروهی از معدن شناسان روسی مشغول زمین کاوی بودند که ناگهان به تخته چوب های پوسیده ای برخوردند و از علامت هایی دریافتند که باید این چوب ها غیرعادی بوده و راز نهفته ای داشته باشند. از این رو، با دقت کامل زمین را شکافتند و تخته چوب های پوسیده و چیزهای دیگری از آن جا در آوردند. در میان آن ها تخته چوب مستطیلی یافتند که همه را به حیرت انداخت؛ زیرا در اثر گذشت زمان تمام چوب ها پوسیده بود، جز همان تخته که حرف هایی بر آن حک شده بود.

ص:47

دولت روس برای بررسی این تخته چوب گروهی تشکیل داد که اعضای آن باستان شناسان و زبان شناسان بودند. سرانجام پس از 8 ماه تحقیق مشخص شد که این تخته چوب از باقی مانده های کشتی نوح علیه السلام است و برای تیمّن و مددخواهی بر آن نوشته شده بود: «ای خدای من! ای مددکار من! به لطف و مرحمت خود و به طفیل ذوات مقدسِ محمّد، ایلیا علیه السلام، شبر(حسن)، شبیر(حسین) و فاطمه علیهاالسلام دست مرا بگیر. این پنج وجود مقدس از همه باعظمت تر و واجب الاحترام هستند و تمام دنیا برای آنان برپا شده است. پروردگارا به واسطه ی نامشان مرا مدد فرمای! تو می توانی همه را به راه راست هدایت نمایی».(1)

البته توجه و توسل به امامان علیه السلام به معنی تحت تأثیر قرار دادن خداوند متعال نیست. (چنان که برخی برای رسیدن به خواسته های خود در اداره ها، افرادی را واسطه قرار می دهند تا رییس اداره را تحت تأثیر قرار دهد و به اصطلاح پارتی بازی می کنند) بلکه بندگان با واسطه قراردادن ائمه، قابلیّتی در خود ایجاد می کنند و خود را برای پذیرش رحمت الهی آماده می کنند، چنان که پذیرش توبه و استجابت دعای بندگان نیز هرگز به معنای تحت تأثیر قرارگرفتن خداوند نیست.

ص:48

شخصی از بنی اسراییل به طرز مرموزی کشته شد در حالی که قاتل به هیچ وجه معلوم نبود. در میان قبیله های بنی اسراییل کشمکش ها در افتاد و هر قبیله، دیگری را متهم به قتل می کرد. سرانجام موسی را داور خود قرار دادند و حل مشکل را از او خواستار شدند. حضرت به آن ها فرمود: گاوی را بکشید و به بدن مرده بزنید تا او زنده شده، قاتل خود را معرفی کند، ولی آنان بهانه جویی کردند و آن قدر از ویژگی های گاو پرسیدند که مسأله طولانی شد، ولی هربار که آن ها از ویژگی های آن گاو می پرسیدند، خداوند نیز ویژگی های جدیدی را بیان می کرد. در نتیجه، گزینش را برای آن ها مشکل می ساخت تا سرانجام گاوی را با آن ویژگی ها که در آن سرزمین، یگانه بود، یافتند و به قیمت گزافی خریدند. بعضی مفسران در ادامه آورده اند که صاحب گاو مرد نیکوکاری بود که به پدر خویش بسیار احترام می کرد؛ روزی _ که پدرش در خواب بود _ معامله ی پرسودی برایش پیش آمد، ولی به خاطر این که پدرش ناراحت نشود، حاضر نشد او را بیدار سازد و کلید صندوق را از او بگیرد. در نتیجه، از معامله چشم پوشی کرد. خداوند نیز به جبران این گذشت او، معامله پرسود یاد شده را برای وی فراهم ساخت. پیامبراسلام صلی الله علیه و آله وسلم در این باره فرمود: «نیکی را بنگرید که با نیکوکار چه می کند؟!(1)

البته نیکی به پدر و مادر، تنها رزق و روزی فراوان مادّی را در پی ندارد؛ زیرا ممکن است صلاح برخی در این باشد که زندگی دنیا را با سختی و فقر سپری کنند. خداوند جواد و کریم، حکیم نیز می باشد و کارهای خود را از روی حکمت انجام می دهد و مانند مادری نیست که هرچه فرزندش می خواهد، از روی دل سوزی برایش فراهم می کند و سرانجام فرزندش را از چشیدن طعم سعادت محروم می سازد.

چه بسا در زندگی از چیزی خوشمان می آید، ولی به مصلحت ما نیست یا برعکس، چیزی که بدمان می آید، خیر و صلاح ما در آن است. خداوند همواره خیر بنده اش را می خواهد. از این رو، گاه در اثر نیکی فرزندی به پدر و مادرش، او را به فقر دچار می کند تا به سعادت ابدی برسد.

ص:49

البته امدادهای غیبی در اثر نیکی به پدر و مادر ویژه ی گشایش در روزی نیست، بلکه احترام به پدر و مادر در موفقیت انسان در تمام کارهایش موثر است.

ص:50

ای پیامبر! مؤمنان را به جنگ (با دشمن) تشویق کن! هرگاه بیست نفر با استقامت از شما باشند، بر دویست نفر غلبه می کنند، و اگر صد نفر باشند بر هزار نفر از کسانی که کافر شدند، پیروز می گردند؛ چرا که آن ها گروهی هستند که نمی فهمند.(1)

قرآن پیوستگی میان پایداری پیامبران و پیروزی و امداد الهی را مطرح کرده، می فرماید:

پیش از تو نیز پیامبرانی تکذیب شدند و در برابر تکذیب ها، صبر و استقامت کردند، و (در این راه) آزار دیدند، تا هنگامی که یاری ما به آن ها رسید (تو نیز چنین باش، که این از سنت های الهی است) و چیزی نمی تواند سنت های خدا را تغییر دهد.(2)

این آیه قلب پیامبر را استوار ساخت و او را از پایداری پیامبران گذشته در برابر کارشکنی ها و آمدن کمک های غیبی، خبر می دهد، که این سنّت در میان تمام انبیا به طور یکنواخت جاری است. از این رو، باید زمینه یاری خداوند را فراهم کرد.

علی علیه السلام پس از دستور به سپاهیان خود برای فراهم ساختن ساز و برگ جنگی، آنان را به پایداری توصیه می کند و آن را بهترین عامل پیروزی می شمارد:

شکیبایی را شعار خود قرار دهید که مهم ترین راه رسیدن به پیروزی است.(3)

اگر مسلمانان بخواهند مانند مؤمنان صدر اسلام از امدادهای غیبی بهره جویند، باید در برابر تهاجم همه جانبه ی کافران، پایداری کنند. هم چنان که مبارزان جنوب لبنان با پایمردی خود، کمربند امنیتی اسراییل را شکستند و ارتش اسراییل در اثر پایداری آنان، با خواری از لبنان گریخت.(4)

ص:51

ص:52

ص:53

بسیار دعا کنید که دعا کلید هر رحمت و وسیله برآورده شدن همه حاجت های (مشروع) است و به مقام والا در نزد خداوند نمی رسید، مگر این که نیایش و تضرّع کنید و دری زیاد کوبیده نمی شود، مگر این که بازشدن آن به روی صاحبش امید می رود.(1)

سایه ی حق بر سر بنده بود

عاقبت جوینده یابنده بود

گفت پیغمبر که چون کوبی دری

عاقبت زان در برون آید سری

چون نشینی بر سر کوی کسی

عاقبت بینی تو هم روی کسی

چون زچاهی می کَنی هر روز خاک

عاقبت اندر رسی در آب پاک(2)

ص:54

ص:55

می کند درگذر.(1)

ص:56

افتادند و هم چنین نافرمانی جمعی از تیراندازان و رها کردن سنگرشان در درّه ی کوه «عینین» برخلاف دستور پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم سبب شد ورق برگردد و شکست سختی به مسلمانان وارد گردد. وقتی مسلمانان با دادن خسارت های سنگینی به مدینه بازگشتند، با یک دیگر می گفتند: «مگر خداوند به ما وعده ی پیروزی نداده بود؟(1) پس چرا در این جنگ شکست خوردیم؟» آیه نازل شد که:

وَلقد صَدَقُکم اللّه وَعدَه اذ تَحسّونَهم بِاذنه حتی اذا فشِلتُم؛ یعنی وعده ی خدا درباره ی پیروزی شما کاملاً درست بود و به همین دلیل در آغاز جنگ پیروز شدید و به فرمان خدا دشمن را پراکنده ساختید و این وعده ی پیروزی تا زمانی که دست از استقامت و پیروی فرمان پیغمبر برنداشته بودید، ادامه داشت. شکست زمانی شروع شد که سستی و نافرمانی شما را فرا گرفت؛ یعنی اگر گمان می کردید که وعده ی پیروزی بدون شرط است، سخت در اشتباه بوده اید.(2)

در تاریخ هرگاه امّت اسلامی از رهبران خود پیروی کرده و از دستور آن ها سرپیچی نکرده اند، امدادهای الهی نیز به یاری آنان آمده و با این که نیرو و ابزار جنگی شان کم بوده، ولی پیروز شده اند. در جنگ صفین سپاه علی علیه السلام در شرف پیروزی و شکست سپاهیان شام بود، ولی نافرمانی گروهی و فریفته شدنشان به قرآن هایی که سپاه شام به نیزه ها زده بودند، سرنوشت جنگ را به حَکَم های آن دو سپرد و نیز وقتی علی علیه السلام مالک اشتر را حَکم خود قرار داد، آن ها با لجاجت نپذیرفتند و گفتند: حَکَم ما باید ابوموسی اشعری باشد، در نتیجه، ابوموسی که مردی ساده لوح بود، در برابر عمروعاص _ حَکَم شام _ فریب خورد و آن رسوایی تاریخی به بار آمد.

در این عصر نیز ملت ایران با پیروی کامل از رهبری های امام خمینی، زمینه ی نزول

ص:57

امداد الهی را در برچیده شدن طاغوت و در هشت سال جنگ تحمیلی فراهم آوردند. اکنون نیز با این که دشمنان اسلام متحد شده و با به کار بستن روش های پیچیده در پی حذف انقلاب اسلامی از صحنه ی جهانی هستند، با وجود این که قدرت اقتصادی _ نظامی ما هیچ گاه قابل مقایسه با آن ها نیست، ولی با این همه اگر یک دل و یک صدا از رهبر عزیزمان _ حضرت آیت الله خامنه ای _ پیروی کنیم، خداوند یاری اش را مانند گذشته نصیب ما کرده و ما را بر آنان پیروز می گرداند.

ص:58

مردار می خوردند و به کوه ها می رفتند و با خواهش و زاری از خداوند نازل شدن باران را می خواستند. به پیامبر آن زمان وحی شد که به آن ها بگو: چرا دست خود را به سوی من بلند می کنید و با دعا مرا یاد می کنید، حال آن که آن چه را حرام کرده ام، خورده اید و شکم هایتان را پر از حرام ساخته اید!! اگر چندان به پاهای خود بر روی زمین راه روید که از راه رفتن بازمانید و دست های خود را آن قدر بلند کنید که به آسمان برسد و آن قدر دعا کنید که زبان هایتان خسته گردد، دعایتان را اجابت نمی کنم و اگر آن قدر گریه کنید تا نهرها و چشمه ها از چشمتان جاری گردد، به شما رحم نمی کنم، تا این که مال دیگران را به صاحبانشان باز گردانید. پس ایشان مال مردم را دادند و انصاف را سرلوحه ی کارهایشان قرار دادند تا این که از لطف خداوند باران به اندازه آمد و از آن تنگی نجات یافتند.(1)

ص:59

می کردند، عازم برگشت به نجف بود. هنگام سوار شدن به کشتی به اشتباه کفش شیخ بر روی فرش یکی از شیخ های عرب گذاشته شد. او که حسد و کینه ای به شیخ داشت، گستاخی کرد و گفت: عجم ها ادب و معرفت ندارند به ویژه اهل شوشتر!(1) شیخ چیزی نگفت. حاج سید علی از شیخ خواست تا جواب گستاخی او را بدهد، ولی شیخ هم چنان ساکت ماند. عصر آن روز مرد عرب به قولنج دچار شد و اندکی بعد جنازه اش را برای دفن از کشتی بیرون بردند.(2)

بی احترامی به پیران و سالخوردگان نیز از موانع نازل شدن امدادهای الهی و برکت های آسمانی است. شخصی پیش یکی از امامان علیه السلام آمد و از علت فقر و نداری خود پرسید. امام علیه السلام چند عملی که موجب فقر و تنگدستی می شود نام بردند که یکی از آن ها این بود: شاید تو جلوتر از پیرمردی راه رفته ای و به او بی احترامی شده است.

ص:60

ص:61

ص:62

دست غیبی از آستین درآمده و موجب نجات آن گردیده اند.

خداوند در قرآن به مردم عصر رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید: «شما بر لبه ی پرتگاهی از آتش بودید و این خداوند بود که [با فرستادن پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم ] شما را نجات داد».

علی علیه السلام نیز در وصف حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید: «خداوند او را در دوره ای مبعوث فرمود که فاصله ای در آمدن پیامبران رخ داده بود، ملت ها در خوابی گران و طولانی فرو رفته بودند، کارها پراکنده و تنور جنگ ها داغ بود، جهان را تاریکی فرا گرفته و غرور فریب در آن نمایان بود. برگ درخت بشریت به سوی زردی گراییده بود و امیدی به میوه ی این درخت نمی رفت.(1)

ص:63

هم از پشتیبانی های الهی برخوردار باشد؛ زیرا این وعده ی خداوند است که هر ملتی با اخلاص و استوار در راه او جهاد کنند، حمایت می شوند. امام خمینی رحمه الله در این زمینه می فرمایند:

ما می دانیم که این انقلاب بزرگ که دست جهان خواران و ستم گران را از ایران کوتاه کرد با تأییدات غیبی الهی پیروز گردید، اگر نبود دست توانای خداوند، یک جمعیت 36 میلیونی با آن تبلیغات ضداسلامی و ضد روحانی، مخصوصا در این صد سال اخیر و با آن تفرقه افکنی های بی حساب قلم داران در مطبوعات و سخنرانی ها و محافل ضداسلامی و ضد ملی به صورت ملیت و آن همه شعرها و بذله گویی ها و آن همه مراکز عیاشی و فحشا و قمار که همه برای کشیدن نسل جوان فعال که باید در راه پیش رفت میهن عزیز خود فعالیت نمایند، به فساد و بی تفاوتی در پیش آمدهای خائنانه که به دست شاه فاسد و پدر بی فرهنگش و دولت ها و مجلس های فرمایشی که از طرف سفارت خانه های قدرت مند بر ملت تحمیل می شد، ممکن نبود این ملت با این وضعیت یک پارچه تمام قدرت های داخل و خارج را کنار زده و خود مقدّرات کشور را به دست بگیرند. بنابراین، نباید شک کرد که انقلاب اسلامی ایران از همه ی انقلاب ها جداست و تردید نیست که این یک تحفه ی الهی و هدیه ی غیبی بوده که از جانب خدای منّان بر این ملت مظلوم غارت زده، عنایت شده است.(1)

ص:64

گذشته، بشر را تهدید می کند.

الان یک بدبینی در روشنفکران جهان به آینده ی بشر پیدا شده است؛ عده ای از روشنفکران معتقدند که بشریت دوران خودش را طی کرده و زمان انقراضش فرا رسیده است.

راسل در کتاب امیدهای نو می گوید: زمان حاضر زمانی است که در آن حیرت توأم با ناتوانی همه را فرا گرفته است. به طرف جنگی پیش می رویم که تقریبا هیچ کس خواهان آن نیست؛ جنگی که همه می دانیم قسمت اعظم بشر را به نیستی خواهد فرستاد و با وجود این مانند خرگوشی که در برابر مار افسون شده باشد، خیره خیره به خطر نگاه می کنیم بدون آن که بدانیم برای جلوگیری از آن چه باید کرد؟!

یکی دیگر از کسانی که چنین بدبینی به آینده ی جهان دارد، انیشتین است. او می گوید: به احتمال قوی، بشر با یک مهارت شگرفی خودش را به کلی نابود می کند.

انصافا اگر بر اساس علل مادی و ظاهری قضاوت بکنیم این بدبینی ها بسیار به جا است؛ در دنیایی که سرنوشتش به دکمه ای که انسانی فشار دهد بستگی دارد و پشت سر آن وسایل مخرب یک حریق جهانی به وجود بیاورد.

اما یک نفر تربیت شده در مکتب الهی این طور فکر نمی کند. او می گوید: اگر چنان شود که مادی مذهبان می گویند و ظهور انسان در روی زمین مصداق سخن حافظ بشود که:

ص:65

راستی خاتم فیروزه ی بواسحاقی

خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود

با حکمت و عنایت پروردگار منافی خواهد بود؛ زیرا مقتضای حکمت الهی این است که هر موجودی را به غایت و کمال نهایی خودش برساند. از نظر منطق دین، دولت مقرون به عدل و عقل و سعادت و امنیت و وحدت جهانی در انتظار بشریت است؛ دولتی که در آن حکومت با صالحین است. در آن روز به عدالت حکم شود و ستم برای همیشه رخت بربندد. راه ها امن گردد، زمین برکات و استعدادهای خود را ظاهر گرداند و این است معنی سخن خداوند که می فرماید: «عاقبت از آن متقیان است».

علی علیه السلام نیز از یک آینده ی عبوس و جنگ های وحشت زا یاد می کند، ولی در پایان این شب سیه، سفیدی میمونی را نوید می دهد. ایشان با اشاره به ظهور مهدی موعود می فرماید: جنگ قد علم خواهد کرد، در حالی که دندان های خود را نشان می دهد، پستان هایش پر است. شروع کار شیرین است و عاقبت آن تلخ. و فردا چیزی ظهور خواهد کرد که او را نمی شناسید و انتظارش را ندارید. آن حاکم انقلابی هر یک از عمّال حکومت های قبلی را به سزای خویش خواهد رسانید. زمین پاره های جگر خود را از معادن و خیرات و برکات برای او بیرون خواهد آورد و کلیدهای خود را با تمکین به او تسلیم خواهد کرد. آن وقت به شما نشان خواهد داد که عدالت واقعی چیست، و کتاب خدا و سنّت پیامبر را احیا خواهد کرد.

آری این است فلسفه ی بزرگ مهدویت؛ در عین این که پیش بینی یک سلسله تکان های شدید و نابسامانی ها و کشتارها و بی عدالتی ها است، پیش بینی یک آینده ی سعادت بخش و پیروزی کامل عدالت بر ظلم است.(1)

ص:66

ص:67

از دارو کمک می گیرد و معتقد است که دارو و پزشک وسیله ای هستند که خداوند در نظام طبیعت برای شفای بیماران قرار داده است، هیچ گاه به عملی منافی با «توحید استعانی» دچار نشده است. هم چنین یاری خواستن از پیامبران و امامان با اعتقاد به استقلال نداشتن آنان، نه تنها با توحید افعالی و توحید در یاری خواستن منافاتی ندارد، بلکه عملی کاملاً پسندیده است.

ص:68

اعتقاد که انبیا و امامان به اجازه ی خدا می توانند در پدیده های عالم تصرف کنند، شرک است. به اعتقاد شیعه انبیا و امامان با این که می توانند در پدیده های عالم تصرف کنند، ولی نسبتشان به خداوند جز «آفریده بودن» و «چیزی نبودن» نیست. این یک نظام فلسفی دقیق و شگفت است که از امامان علیه السلام گرفته شده است.

با این که از نظر توحیدی وجود وسایط و نسبت دادن تدبیر امور به غیر خداوند با اذن او به گونه ای که مدبّران و مجریان اوامر و اراده ی پروردگارند، مانعی ندارد، در عین حال: اولاً _ ادب اسلامی اقتضا می کند که خلق و رزق و احیا و امات و امثال این ها را به غیر خدا نسبت ندهیم؛ زیرا قرآن می کوشد تا ما از اسباب عبور کنیم و به منبع اصلی دست یابیم و توجه مان به کارگزار کلی جهان باشد که این وسایط نیز آفریده و مجری امر او می باشند.

ثانیا _ نظام عالم از نظر وسایط، نظام خاصّی است که خداوند آفریده است و هرگز بشر در سیر تکاملی خود، جانشین هیچ یک از وسایط فیض نمی گردد، بلکه خود فیض را از همان وسایط می گیرد؛ یعنی فرشته به او وحی می کند و فرشته مأمور حفظ و مأمور قبض روح او می گردد در عین این که ممکن است مقام قرب و سعه ی وجود آن انسان از آن فرشته احیانا بالاتر و بیش تر باشد.(1)

ص:69

و اشاره ای غیبی است.(1)

به این خاطر است که انبیا گاهی از نیروهای غیبی استفاده نمی کردند؛ زیرا هدف از فرستادن انبیا علیه السلام فراهم کردن زمینه برای انتخاب آگاهانه و آزادانه ی انسان ها است و برای این که مردم به آن ها ایمان آورده و حرفهایشان را قبول کنند، خداوند به آنان قدرت معجزه داده است.

اگر انبیا علیه السلام می خواستند از عامل غیب برای شکست دشمنان شان استفاده کنند، از یک طرف در الگوبودن آن ها تردید می شد؛ زیرا پیشگامی و الگوبودن پیامبران و امامان علیه السلام بر اساس رفتار آنان بر اساس وضع موجود و ارزیابی ظاهری است؛ چه این که تکیه بر غیب چیزی نیست که دیگران نیز توانایی آن را داشته باشند.(2)

از سوی دیگر رشد معنوی و تکامل آزادانه برای انسان ها به دست نمی آمد، بلکه مردم با دیدن قدرت های غیبی از آنان پیروی می کردند، نه با انگیزه ی الهی و بر اساس انتخاب آزاد. علی علیه السلام می فرماید:

اگر خداوند می خواست به پیامبران قدرتی دست نیافتنی و عزتی شکست ناپذیر ببخشد و سلطنتی عطا می کرد که دیگران از روی ترس یا طمع، تسلیم ایشان شوند و دست از گردنکشی و بزرگ فروشی بردارند، در آن صورت انگیزه ها و ارزش ها همسان می شدند، ولی خداوند متعال چنین خواسته است که پیروی از پیامبران و تصدیق کتاب های او و فروتنی و تسلیم مردم تنها با انگیزه ی الهی و بدون شایبه باشد.(3)

البته هنگامی که مردم با میل و گزینش آزاد به دین گرویدند و جامعه ای خداپسند تشکیل دادند، استفاده از انواع قدرت ها در راه پیش برد هدف های الهی به ویژه برای سرکوبی تجاوزگران و دفاع از حقوق مؤمنان مناسب خواهد بود؛ چنان که نمونه ی آن در

ص:70

حکومت حضرت سلیمان علیه السلام بوده است.(1)

ص:71

سیراب می کند. پس چگونه آتش ابراهیم علیه السلام را نسوزاند و نیز چگونه عده ای در اثر نفرین امامان علیه السلام هرچه آب می خوردند، سیراب نمی شدند. از نظر جهان بینی الهی، که جهان را در چهارچوب ماده نمی داند، علل و عوامل دیگری _ که عوامل معنوی نامیده می شود _ همدوش عوامل مادی در جریانند. به عبارت دیگر آن چه را علوم بیان کرده است، قانون های منحصری نیستند، بلکه این قوانین در شرایط مخصوص و محدودی صادق است و زمانی که با اراده ی یک پیغمبر یا ولیّ خدا کار خارق العاده ای انجام می گیرد، شرایط عوض می شود؛ یعنی یک روح نیرومند و پاک و متصل به قدرت لایزال الهی شرایط را تغییر می دهد و به عبارت دیگر عامل و عنصر خاصی وارد میدان می شود. بدیهی است که در شرایط جدید که از اراده ی نیرومند ولیّ حق ناشی می شود، قانون دیگری حکم فرما می گردد.(1)

«سنت تشریعی» یعنی قانون ها و قراردادهایی که خداوند متعال اعتبار فرموده و از ما خواسته است که به آن ها پای بند بمانیم. مانند بسیاری از دستورهای شرعی و تکلیف های الهی. و اگر قرار باشد امدادهای غیبی در جهت زیرپا گذاشتن این قانون ها باشند، نقض غرض لازم می آید که از ساحت مقدس خداوند حکیم به دور است. از این رو، امدادهای غیبی هیچ گاه در جهت ستم به دیگران و چپاول دارایی های آن ها نازل نمی شود.

ص:72

مخالف قوانین علمی می دانند.

بعضی از این روشن فکران راهی را انتخاب کردند و خواستند هم مسلمانان را که به ظواهر قرآن و احادیث قطعی معتقد هستند، از خود راضی سازند و هم نظر دانشمندان طبیعی را به خود جلب نمایند و یا لااقل نظری ابراز نکنند که بتوان آن را با قوانین طبیعی تفسیر نمود. آن راه این بود که کوشش نمودند تمام این معجزه ها و امدادهای غیبی را با موازین علوم روز توجیه نمایند.

اولین کسانی که این طرز تفکر برایشان پیدا شد، برخی از دانشمندان مصر می باشند؛ دانشمندان مصری که در واقع پل بین محافل علمی غرب و شرق هستند و سال هاست که قبل از همه، علوم غربیان و طرز تفکر آنان را به شرق انتقال می دهند. به عنوان نمونه دانشمند معروف مصر «محمد عبده»، در توجیه سرنگونی سپاهیان ابرهه (که عازم خراب کردن خانه کعبه بودند) توسط پرندگان مأمور خداوند چنین می گوید: «بیماری آبله و حصبه به وسیله ی خاک های متحجّر، توسط پرندگانی از جنس پشه یا مگس در میان سربازان ابرهه پخش گردید. مقصود از «حجارة من سجّیل» که در قرآن آمده، گِل های متحجّر مسموم است که باد آن ها را پراکنده می کند و دست و پای آن ها را به آن آلوده می سازد و در اثر برخورد آن جانوران با بدن انسان، میکروب های امراض به پوست بدن وارد می شود و زخم های چرکین پدید می آورند و این ها از لشکریان نیرومند الهی هستند که «میکروب» نامیده می شوند.

ص:73

سنگ باران کردند؟! آیا با این وضع می توان تمام جریان را عادی و طبیعی دانست؟ و اگر حاضریم این نکته ها را به فرمان خداوند بدانیم و نیروی ماورای طبیعت را در این حادثه حساب کنیم، دیگر چه نیازی هست که گوشه ای از آن را طبیعی دانسته و در پی توجیه آن برآییم.

2 _ موجودات ذره بینی و باصطلاح میکروب با کسی دوستی ندارند، با این وجود در آن روز، چگونه این دشمن، تنها به سپاهیان ابرهه حمله ور شد و اهل مکه را به طور کلی فراموش کرد. در تاریخ های موجود آمده است که همه ی خسارت ها متوجه سپاهیان ابرهه بوده است و کوچک ترین آسیبی به قریش و مردم عربستان وارد نگردید. در صورتی که آبله و حصبه از مرض های سرایت کننده است و عوامل گوناگون طبیعت آن را از نقطه ای به نقطه ای دیگر منتقل می کند.

از این رو، بی جهت امدادها و نیروهای غیبی را نباید به این شکل توجیه کنیم. اصولاً روش دین در این مسایل با دانش تجربی که دایره ی آن به شناسایی روابط معمولی پدیده های تجربی محدود می باشد، جدا است و نباید برای راضی ساختن عده ای که آگاهی های دینی شان ناچیز است، از اصول مسلم دینمان دست برداریم.

البته هرگز نمی گوییم وجود این گونه رخدادها استثنایی در قانون علیت است. ما در عین این که قانون مزبور را محترم می شماریم و معتقدیم تمام حوادث این جهان علت هایی دارند، ولی می گوییم لازم نیست علت های این حوادث از سنخ علل مادی و معمولی باشند؛ یعنی علت های آن ها با علل طبیعی معمولی تطبیق نمی کند و همگان به اسرار آن آشنا نیستند.(1)

ص:74

بکن».(1)

پیامبر با این جمله ی کوتاه و رسا فهماندند که توکل بر خدا کردن و او را در کارها وکیل قرار دادن، با انجام دادن اسباب طبیعی منافاتی ندارد و انسان باید در عین این که اسباب و علت های کاری را فراهم می کند، توکلش نیز به خدا باشد؛ زیرا:

1 _ سبب بودن و تأثیرگذاری علت های طبیعی به دست خداوند است و هیچ سببی در تأثیرگذاری اش مستقل نیست و تنها بر اندازه ای که خداوند به آن سببیّت بخشیده قدرت تأثیر دارد (امداد غیبی به معنی عام).

2 _ مانع های پنهان بسیاری پیش پای است که انسان هرگز به فکر آن ها نمی افتد، ولی اگر کارهایمان را به خداوند آگاه و توانا بسپاریم، هم از وجود آن موانع آگاه است و هم برطرف کردن هیچ مانعی از قدرت او خارج نیست.

برخی توکل کردن و سپردن کارها به خداوند را به معنی دست کشیدن از کوشش طبیعی می دانند و از برنامه ریزی کردن برای رسیدن به هدفشان خودداری می کنند و همیشه منتظرند تا دستی از غیب برآید و گرفتاری هایشان را حل نماید. به باور چنین افرادی معنا ندارد که هم معتقد باشیم کارها همه به دست خداوند است و هم از سوی دیگر برای کار و تلاش خودمان نیز نقشی در نظر بگیریم، که این همان یک بام و دو هواست. اینان افرادی سست و بی حال اند که پیوسته از توکل به خدا دم می زنند و با این که می توانند با فراهم کردن زمینه هایی، نیازهای زندگی خود را فراهم کنند، ولی دست روی دست می گذارند و می گویند: اگر خداوند خیری را برای من خواسته است به یقین خواهد رسید. اینان در حقیقت خود را سربار اطرافیان و جامعه می کنند، در حالی که بر اساس روایت هایی بدترین مردم کسی است که سربار دیگران باشد:

ملعون است کسی که خود را سربار دیگران کند.(2)

آن چه گفته شد درباره ی مؤمنان معمولی است و حساب عارفان برجسته از دیگران

ص:75

جدا است. ممکن است انسان به جایی رسد که ره توشه اش، تنها توکل بر خداوند باشد و هرگز به سبب های عادی اعتنا و اعتماد نداشته باشد که این امر ویژه ی خاصّان و مقرّبان درگاه الهی است. علی علیه السلام در برخی جنگ ها بدون زره به میدان می رفتند و یا برخی شب ها به تنهایی به گشت زنی می پرداختند و هنگامی که قنبر _ غلام آن حضرت _ سرّ آن را پرسید، فرمودند: «این در نتیجه ی یقین است».

از امام صادق علیه السلام نقل است که قنبر امام علی علیه السلام را بسیار دوست داشت و وقتی امام از خانه خارج می شدند، پشت سر ایشان شمشیری برداشته، و خارج می شد. روزی حضرت متوجه او شد و فرمود: قنبر تو را چه شده است؟!

_ آمده ام تا نگهبان شما باشم.

_ آیا می خواهی از اهل آسمان مرا حفظ کنی، یا از اهل زمین.

_ از اهل زمین.

_ همانا اهل زمین قادر نیستند آسیبی به من برسانند، مگر به اذن خداوند، پس بازگرد.

و او بازگشت.

گاهی انسان در اثر یقین چنان توکلی می یابد که منطق او «انّ معی ربّی سیهدین»؛ همانا همراه من پروردگارم است که هدایت می کند» می شود، ولی گاهی در حال عادی به سر می برد و باید هم توکل کند و هم از اسباب در جای خود استفاده کند».(1)

ص:76

به سند و مدرک آن یا به قابل اعتماد بودن نقل کننده ی آن توجه کنند.

برخی به دلیل این که نقل امدادهای غیبی، جامعه را به سوی معنویت می کشاند و موجب افزایش باور مردم به نیروهای غیبی می شود، اندکی مسامحه در این زمینه را نه تنها بدون اشکال، بلکه پسندیده هم می دانند، غافل از آن که چنین چشم پوشی هایی دست افراد سودجو و فرصت طلب را باز می گذارد تا برای منافع شخصی و جایگاه اجتماعی خود بهره برداری کنند. هم چنین دشمنان از این وضع به صورت های گوناگون سوء استفاده می کنند. مثلاً با نقل کردن کرامت هایی درباره ی برخی اشخاص، به آنان در جامعه مقام قدسی دروغین می دهند و سپس در جهت منافع خود از آن ها استفاده می کنند. از طرف دیگر داستان هایی را در جامعه با عنوان امداد غیبی پخش می کنند که با اصول دینی و شرعی منافات دارند و با این کار در قطعیات و ضروریات دینی شبهه انداخته و در اصل ایمان به امدادهای غیبی خدشه وارد می کنند.

ص:77

وخیم حال را شفا می داد و حتی مردگان را زنده می کرد. هم چنین داستان هایی از کارهای دیگر اعجاب انگیز او نقل می کنند که چگونه با نیروی کلمات خود طوفانی را در دریاچه ی «جلیل» فرو نشاند یا چگونه روی آب راه رفت و...

معجزات مشابهی نیز بعد از عروج عیسی علیه السلام به آسمان در بین حواریون در عهد جدید و آثار آن ها نقل شده است. سنت معجزه، هم در کلیسای کاتولیک رومی و هم در کلیسای ارتدوکس بدون وقفه ادامه یافته است. دعاها و آیین های شفابخش و اخراج ارواح خبیثه در کتب ادعیه ی رسمی هر دو گروه یافت می شود. در طول تاریخ مسیحیت وقوع کرامت ها از اولیای مقدس مسیحی گزارش شده است. امروزه نیز بنابر سنّت کلیسای کاتولیک رومی کسی قدّیس شناخته می شود که قبلاً چندین کرامت تصدیق شده از او صادر گردیده باشد. پس، به طور کلی در دین مسیحیت اصل این که جهان غیبی است و رابطه ای با این جهان مشهود دارد و گاه توسط پیامبری از آن جهان کمک هایی گرفته می شود، پذیرفته شده است.(1) البته تحریف های بسیاری نیز در این زمینه رخ داده است.

ص:78

فهمیده اند و از این جهت کوچک ترین رابطه ای میان یک تکه چوبِ خشک و اژدها و یا توجه یک بشر و زنده شدن مردگان، نمی دیدیند.(1)

آنان تا بدان جا بر تجربه گرایی مادی تأکید می کردند که می گفتند: هرجنبه ای از واقعیت که با حواس پنج گانه درک نشود و به طور عینی قابل تحقیق نباشد، مردود است. چون اساسا واقعیت مادّی بوده و از طریق تجربه، احکام و ویژگی های آن کشف می شود. در این جهان بینی جایی برای غیب باقی نمی ماند. هرچه هست ماده هست و بس. روشن است که وقتی منکر جهان غیب هستند، امدادهای غیبی را هم رد می کنند. باید دید این گونه نظریه پردازان بخش هایی از تورات و انجیل را که از معجزه ی انبیا سخن گفته اند را چگونه تفسیر و توجیه می کنند.

ایشان سخن گفتن در مورد معجزات و هرگونه رویدادی از این قبیل را که نتوان بر اساس علل طبیعی تبیین کرد، غیرمعقول و ناشی از غفلت و وهم تلقی می کنند. در نزد آن ها سرگذشت عصای موسی و ید بیضای او به صورت افسانه تلقی می شود و دم مسیحیایی که مردگان را به اذن خدا زنده می کرد، به صورت داستان خیالی درآمده است.

بنابراین دیدگاه افرادی فرهیخته به حساب می آیند، بالتبع به مقتضای خرد، معجزات را در ردیف سحر و جادو قرار می دهند و هرگونه تجربه ای را که بر معجزات دلالت کند، نادیده می گیرند.(2)

ص:79

هایزنبرگ» و «تئوری نسبیّت انیشتین» کاملاً فهمیده شد، فیزیک نظری کمتر یقینی شد و از این که پاسخ نهایی را فراهم می کند، دست برداشت، ورنی هایزنبرگ در کتاب فیزیک و فلسفه می گوید: در جهانی باز، زندگی می کنیم؛ مفاهیم و عبارات انتزاعی که روح و خدا را توصیف می کنند، تطابق بیش تری با واقعیت دارند، تا عبارات و مفاهیم بسیار توسعه یافته فیزیک.

حتی در اوج ترقی ماتریالیسم در غرب، یک گروه از دانشمندان جدّی و با نام و نشان در سال 1882 میلادی در لندن سازمانی را تحت عنوان «انجمن تحقیقات روحی» به وجود آوردند. سه سال بعد یک انجمن مشابه در آمریکا تشکیل شد که در آن فیلسوف و روان شناس معروفی چون ویلیام جیمز به عنوان عضو فعال و زیگموند فروید به عنوان یکی از اعضای اصلی و مؤسس انجمن که در نشریات آن سهم عمده داشت حضور داشتند.(1)

یکی از دانشمندان ریاضی دان فرانسوی به نام «ژاک هادامارا» در مورد الهامات که احیانا به دانشمندان می شود و یکی از انواع مددهای غیبی است می گوید: «وقتی ما به شرایط اکتشافات و اختراعات می اندیشیم، محال است بتوانیم اثر ادراکات ناگهانی درونی را نادیده بگیریم. هردانشمند محققی کم وبیش این احساس را کرده است که زندگی و مطالب علمی او از یک رشته فعالیت های متناوب که تنها در عده ای از آن ها اراده و شعور وی موثر بوده و بقیه حاصل یک سلسله الهامات درونی می باشد، تشکیل شده است.

الکسیس کارل در کتاب «انسان موجود ناشناخته» عده ای از دانشمندان ریاضی را نام می برد و مدعی می شود که این ها منطقی هستند؛ یعنی معلومات خویش را منحصرا از طریق کسب و استنتاج منطقی به دست آورده اند و عده ای از ریاضی دانان دیگر را نام می برد و آن ها را اشراقی و الهامی می نامد. او می گوید: «دانشمندان را به دو دسته می توان تقسیم کرد، یکی منطقی و دیگری الهامی؛ علوم، ترقی خود را مرهون این دو دسته متفکر

ص:80

می باشد. حتی در علوم ریاضی که اساس و پایه ی کامل منطقی دارد، الهام سهمی دارد... در زندگی عادی نیز مانند قضایای علمی، اشراق یک عامل شناسایی قوی و در عین حال خطرناک است، و تمیز آن از توهم گاهی دشوار است... فقط مردان بزرگ و پاکان می توانند با آن به کمال زندگی معنوی برسند. این موهبت شگفت انگیز است و درک واقعیت بدون دلیل و تعقل را غیرقابل تفسیر می نماید.

کارل که خود یکی از طرفداران نظریه ی الهام است، در جای دیگر می گوید: «به یقین اکتشافات علمی تنها محصول فکر آدمی نیست، نوابغ علاوه بر نیروی مطالعه و درک قضایا، از خصایص دیگری چون اشراق و تصور خلاقه برخوردارند. به وسیله ی اشراق چیزهایی را که بر دیگران پوشیده است می یابند و روابط مجهور را بین قضایایی که ظاهرا با هم ارتباطی ندارند می بینند و وجود گنجینه های مجهول را به فراست در می یابند و بدون دلیل و تحلیل، آن چه را اهمیت دارد، می دانند.

انیشتین _ دانشمند بزرگ معاصر _ نیز چنین عقیده ای درباره ی فرضیه های بزرگ داشته و مدعی بوده که مبدأ پیدایش فرضیه های بزرگ نوعی الهام غیبی است.(1)

ص:81

ص:82

ص:83

بست و خود را در اختیار یوسف نهاد.

یوسف که در این هنگام همه ی جریان ها را به سوی لغزش دید و از نظر ظاهری، هیچ راهی برایش باقی نمانده بود، در پاسخ گفت: «به خدا پناه می برم که مرا گرامی داشته است و مسلما ستمگران رستگار نمی شوند».

در پی ایستادگی یوسف و دیدن برهان های روشن پروردگار زلیخا از یوسف دست کشید.

قرآن نجات یوسف را از این گرداب خطرناک به خدا نسبت می دهد:

ما بدی و فحشا را از یوسف برطرف ساختیم.

آری خداوند متعال هرگز بندگان بااخلاص خود را در لحظه های بحرانی تنها نمی گذارد و کمک های معنوی خود را از آنان دریغ نمی دارد، بلکه با لطف های پنهانی و مددهای غیبی اش بندگان خود را از بدی نگاه می دارد و این در واقع پاداش پاکی و تقوا و اخلاص بندگان باایمان است.(1)

ص:84

شد که دندان های ابراهیم علیه السلام از شدت سرما به هم می خوردند.(1)

ص:85

بود که موسی در چنان فضای وحشتی به دنیا آید.

مادر موسی در خانه اش بود که درد زایمان او را فرا گرفت و موسی را به دنیا آورد، ولی او را پنهان کردند تا از آسیب فرعونیان در امان بماند. چند روزی به این ترتیب گذشت. جاسوس های فرعون پیوسته خانه های بنی اسراییل را می گشتند. پیداست که نگه داشتن موسی در چنین شرایطی کار مشکلی بود. از این رو، خداوند به مادر موسی الهام کرد که موسی را درون یک صندوق گذاشته و به رود نیل بیندازد.

صندوق بر روی نیل حرکت می کرد تا کنار کاخ فرعون رسید. مأموران فرعون آن را برداشتند و به حضور فرعون بردند. فرعون فرمان کشتن طفل را صادر کرد، ولی همسرش مانع شد و گفت این کودک زیبا را نکش و بگذار به جای فرزندمان باشد. بدین ترتیب خداوند موسی علیه السلام را با دست خود فرعون بزرگ کرد.(1)

ص:86

ولی به امر خداوند آب ها به هم آمدند و فرعونیان را در کام خود فرو بردند.(1)

ص:87

هستی آن ها را تهدید می کرد. پایگاه بزرگ مسلمانان در یثرب، نشان بارز این تهدید بود. از این رو، آن ها تصمیم گرفتند نمایندگانی از هر قبیله گرد آیند و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را به قتل برسانند. این خیره سران گمان می کردند که دستگاه نبوّت بسان سازمان های مادی دیگر با این نقشه ها از بین می رود و نمی فهمیدند که رسول خدا مانند پیامبران دیگر از مددهای غیبی بهره مند است.

تفسیرنویسان نوشته اند: فرشته وحی فرود آمد و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را از نقشه های شوم مشرکان با این آیه آگاه ساخت:

هنگامی که کافران درباره ی تو نیرنگ می کنند تا تو را زندانی کنند یا بکُشند و یا اخراج کنند. آنان نیرنگ می زدند و خداوند نیرنگ آنان را به خودشان بر می گرداند.(1)

بنابراین، رسول خدا مأمور شد که آهنگ سفر کند و به سوی مدینه برود.(2)

ص:88

را فرستاد که به داخل غار برود. آن شخص هنگامی که برابر غار آمد، دید تارهای کهنه ای بر دهانه ی آن تنیده شده و کبوتران وحشی در آن جا تخم گذارده اند. پس بدون این که وارد غار گردد، برگشت و گفت: تارهایی در دهانه ی غار هست که نشان می دهد کسی در آن جا نیست. غافل از آنکه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم با ابوبکر در غار پنهان بودند که به امر خداوند عنکبوت بر دهانه ی آن غار تار تنیده بود و کبوتران تخم گذارده بودند.

تلاش مشرکان برای یافتن پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم سه شبانه روز ادامه داشت، ولی پس از سه روز آن ها نومید شدند واز تلاششان دست برداشتند. بدین ترتیب، خداوند پیامبرش را از شرّ آنان نگاه داشت.(1)

ص:89

دشمنان افکند و روحیه ی آن ها را سخت متزلزل ساخت. به راستی شگفت بود که ارتش نیرومند قریش، در برابر سپاه کوچک مسلمانان، آن چنان روحیه ی خود را باخت که گروهی از آنان از درگیر شدن بسیار هراس داشتند.

ص:90

ص:91

پنج هزار فرشته اند.

هم چنین علی علیه السلام فرمود:

حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف با سه هزار فرشته یاری می شود و آنان بر چهره و پشت دشمنان می کوبند.

ص:92

ص:93

آن کردار، خداوند لطف خویش را شامل حالم کرد. از آن پس هر درسی که می خواندم برایم به راحتی مفهوم می شد.(1)

و نیز ایشان فرموده اند:

هنگامی که به قصد ادامه تحصیل علوم اسلامی، به نجف اشرف حرکت کردم، از وضع آن جا بی اطلاع بودم. نمی دانستم کجا بروم و چه بکنم. در بین راه همواره در فکر بودم که چه درسی بخوانم، پیش کدام استاد بروم. وقتی به نجف رسیدم، رو کردم به قُبّه و بارگاه علی علیه السلام و عرض کردم یا علی! از شما می خواهم که مرا به آن چه صلاحم است راهنمایی کنید. منزلی اجاره کرده ودر آن ساکن شدم. در همان روزهای اول در منزل نشسته بودم و به آینده ی خود فکر می کردم، ناگهان یکی از علمای بزرگ به خانه ی ما آمد وبه ما خیر مقدم گفت. چهره ای داشت بسیار جذّاب و نورانی. با من به گفت گو نشست. من در آن مجلس شیفته اخلاق او شدم و تا مدتی که در نجف بودم از محضر آن عالم باتقوا استفاده نمودم. ایشان آیة اللّه قاضی طباطبایی بودند و در حقیقت عنایت مولایم علی علیه السلام مرا به او رساند.(2)

ص:94

ص:95

بصیرت می بخشد؛ دیده ی برزخی اش روشن می شود و آن چه را که دیگران نمی دیدند و نمی شنیدند می بیند و می شنود.(1)

ص:96

که پدربزرگم مشغول به دعا بود. پس از مدّت کمی از عنایت الهی چانه های خمیر در تنور نمایان می شود و نان های آماده نصیب آنان می گردد.(1)

ص:97

فراموش کنم. روز پنج شنبه _ که تعطیل بود _ به همراه دوستان به باغ رفتم. پس از گردش و بحث علمی، نهار خوردیم و استراحت کردیم. هنوز خوابم نبرده بود که کم کم تب و لرز شدیدی به من دست داد و به سرعت شدت یافت. دوستان هرچه عبا و روانداز بود، روی من انداختند، ولی باز هم می لرزیدم. پس از ساعتی تب سوزانی وجودم را فرا گرفت و احساس کردم که با مرگ فاصله ای ندارم. دوستان مرا به منزل بردند و به حالت احتضار افتادم. کم کم نشانه های مرگ از راه رسید. تازه به یاد خواب آن روز افتادم. در آن حالت بحرانی دیدم دو نفر وارد اتاق شدند و در دو سوی من ایستادند و با نگاه به یکدیگر گفتند باید او را قبض روح کرد. من که مرگ را در برابر دیدگانم می دیدم، با قلبی سوخته و پراخلاص به سالار شهیدان توسل جسته و گفتم: سرورم! من از مرگ نمی هراسم، ولی از دست خالی و فراهم نکردن زاد و توشه ی آخرت نگرانم، به احترام مادرت فاطمه مرا شفاعت کن تا خدا مرگم را به تأخیر اندازد تا من کار آخرت را بسازم و آن گاه بروم. شگفتا که پس از این توجه قلبی، دیدم فردی وارد شد و به آن دو فرشته گفت: سیدالشهدا علیه السلام می فرماید: شیخ به ما توسل جسته و ما او را نزد خدا شفاعت کرده ایم و برای او عمر طولانی خواسته ایم و خدا از سر مهر به ما، اجابت فرموده است، او را رها کنید. آن دو به نشانه ی اطاعت خم شدند و آن گاه هر سه با هم صعود نمودند. در همان لحظه احساس کردم که بهتر شدم و کم کم بهبودی کامل یافتم.

ص:98

فرمود: من کسی را نفرستاده بودم، حال که ما در حکم شرعی اشتباه می کنیم، همان بهتر که دیگر فتوا ندهیم؛ زیرا معلوم است که آن شخص امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف بوده اند. از این رو، درِ خانه ی خودرا بست و بیرون نیامد.

ولی از ناحیه مقدسه ولی عصر عج الله تعالی فرجه الشریف توقعیی صادر شد که:

بر شما است فتوا دادن و بر ما است که نگذاریم شما در اشتباه افتید.

با صدور این توقیع، شیخ مفید بار دیگر بر مسند فتوا نشست.(1)

ص:99

هنگام ظهر که برگشتم، دیدم ایشان در حال نوشتن اند. عرض کردم: چشمتان بهتر شد؟! فرمود: «درد به کلی برطرف گردید». پرسیدم چگونه درمان فرمودید؟ پاسخ داد: «وضو گرفتم و رو به قبله نشستم و کتاب کافی را به چشمانم کشیدم، درد چشمم برطرف شد.» و تا پایان عمر دیگر به درد چشم دچار نگردید.(1)

ص:100

سپس به تدبیر جهان پرداخت. روز را به شب _ که شتابان آن را می طلبد _ می پوشاند و خورشید و ماه و ستارگان را آفرید، که به فرمان او رام شده اند. آگاه باشید که آفرینش و تدبیر (جهان) از آنِ او (و به فرمان اوست!) فرخنده و زوال ناپذیر است پروردگار جهانیان... رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است.(1)

آیه را خواندم، آنان جلوتر آمدند. یکی از آن دو مرا نگاه داشت و دست خویش را از پیشانی تا سینه ام کشید و سوره ی حمد را خواند و به چهره ی من فوت کرد و تمام قرآن را در سینه ی من نهاد. حالم دگرگون شد و هنگامی که به خود آمدم، دیدم شب فرا رسیده است. برخاستم و به آبادی آمدم. ماجرا را برای چند نفر نقل کردم. آن ها باور نمی کردند. مرا به خانه ملاّی روستا بردند. قرآن را آوردند و گفتند بخوان؛ گفتم از حفظ بپرسید. او شروع کرد به پرسیدن و از هرکجا پرسید از حفظ و بدون کوچک ترین لغزش همه را تلاوت کردم. ملاّی روستا قرآن را بوسید و گفت: «مردم! کاظم درست می گوید، او مورد لطف قرار گرفته است».

مردم بر سرم ریختند و لباس هایم را به عنوان تبرّک بردند و اگر ملا مرا به خانه ی خود نبرده بود، مردم ده، گوشت بدنم را نیز به تبرّک می بردند...(2)

ص:101

است تا با او کشتی بگیرد، ولی همه می گویند این پهلوان شکست ناپذیر است و پشت تمام حریفان را به خاک می رساند». پوریا گفت: «آرام باش مادر! ان شاء اللّه پسرت پیروز می شود».

آن شب پوریا تا صبح نتوانست بخوابد؛ زیرا از یک سو می خواست دل پیرزن را خوشحال کند و از سویی به جایگاه خود در میان مردم و این که همه او را پهلوان شکست ناپذیر می دانند، فکر می کرد. سرانجام تصمیم خود را گرفت. روز مبارزه فرا رسید و پوریا در برابر پهلوان اصفهانی ایستاد. جمعیت فراوانی برای دیدن پیروزی پهلوان شهرشان (پوریا) گرد آمده بودند. با صدای صلواتِ جمعیت، دو پهلوان با هم سرشاخ شدند. پوریا در همان لحظه های نخست فهمید که شکست حریف آسان است، ولی او تصمیم خود را گرفته بود. کمی مبارزه را ادامه داد تا مردم متوجه نشوند که به عمد خودش را بازنده ی پهلوان اصفهانی ساخته است. ناگهان یک لحظه پاهایش را شل کرد و حریف او را بر هوا بلند کرد و پشتش را به زمین زد. جمعیت مات و حیران مانده بودند، ولی پوریا آرام و سنگین از جا بلندشد و میدان را ترک کرد.

از آن پس پوریا، پهلوانی را کنار گذاشت و گوشه نشینی اختیار نمود. پس از 25 سال، میهمانی ترتیب داد و از عالمان و بزرگان و تاجران شناخته شده شهر دعوت کرد. در آن میهمانی او از راز 25 ساله خویش پرده برداشت و توضیح داد که: من به خاطر خوشحال کردن آن پیرزن پا بر روی نفس خود گذاشتم و پاهایم را سست نمودم، ولی همین که حریف مرا بر هوا بلند کرد، ناگهان میان هوا و زمین خداوند عنایت فرمود و چشمان بصیرتم باز شدند و باطن همه ی اطرافیانم را دیدم. حالتی عجیب به من دست داد، پهلوانی راکنار گذاشتم و از آن پس به عبادت و خودسازی پرداختم. امروز هم که این خاطره را نقل می کنم به این خاطر است که روز آخر عمرم هست و می خواهم این جریان درسی برای همگان باشد.(1)

ص:102

ص:103

شد این را خدا پیش آورده که مردم بیایند و کودتا را خنثی کنند.(1)

ص:104

طرح عملیات که پس از هفته ها بررسی، تهیه شده بود، دو روز به طول می انجامید. در شب اول هشت فروند بالگرد و شش فروند هواپیمای سی _ 130 در عمق خاک ایران، در وسط بیابان فرود می آمدند، بالگردها پس از سوخت گیری، شبانه به نقطه ای در نزدیکی تهران پرواز می کردند و تمام روز را در انتظار فرا رسیدن شب در این نقطه توقف می نمودند. حمله به سوی سفارت که محل نگه داری گروگان ها بود، در شب دوّم با وسایل نقلیه ای که قبلاً تدارک دیده شده بود، انجام می گرفت و یک گروه جداگانه هم برای نجات کاردار سفارت و دو تن از همکارانش به محل وزارت امور خارجه ایران می رفتند.

برنامه ی دقیقی برای رهایی گروگان ها، پیش بینی شده بود و گروگان ها پس از رهایی و شاید به همراه چند اسیر از اشغال کنندگانِ سفارت به ورزش گاهی که در نزدیکی سفارت قرار داشت، منتقل می شدند و به وسیله بالگردها به یک فرودگاه مجاور پرواز می کردند. قرار این بود که فرودگاه شبانه توسط یک گروه کماندویی اشغال شود و گروگان ها و کماندوها با هواپیماهای مستقر در فرودگاه به پرواز درآیند. تمام عملیات در تاریکی شب پیش بینی شده بود و با تمرین های مکرّری که گروه داوطلب و ورزیده این مأموریت انجام داده بودند، همه ی ما به نتیجه ی آن امیدوار بودیم.(1)

روز 4 اردیبهشت 1359، تعداد 90 نفر کماندو را، هواپیماهای حمل و نقل به ناو هواپیمابر «نیمیتز» در دریای عمان و نزدیک آب های ایران منتقل کردند، نیمه شب 4 اردیبهشت ماه مطابق با ساعت 13 به وقت واشنگتن هواپیماهای مذکور و هشت فروند بالگرد نفربر از عرشه ی ناو هواپیمابر نیمیتز برخاستند و با پرواز در ارتفاع کم راهی ایران شدند. پس از ورود به حریم ایران، یک فروند بالگرد در 120 کیلومتری شهر «راور» کرمان دچار نقص فنی شده و ناگزیر فرود می آید. سرنشینان آن به بالگرد دیگری منتقل شدند که پس از طی مسافتی دستگاه هیدرولیک این بالگرد نیز از کار می افتد، ولی خود

ص:105

را به ناو هواپیمابر نیمیتز می رساند. در هر صورت شش فروند هواپیما سی _ 130 و شش فروند بالگرد در صحرای طبس در تاریکی شب فرود آمدند. درحال سوخت گیری بالگردها برای اجرای مرحله ی بعدی عملیّات، یکی دیگر از آنها دچار نقص فنی شد. با از کار افتادن این بالگرد، تمام برنامه های آمریکایی ها به هم خورد؛ زیرا آن ها با محاسباتی که انجام داده بودند، برای انجام مرحله بعدی عملیات حداقل به 6 فروند بالگرد نیاز داشتند.

موقعیت به ناونیمیتز و از آن جا به کاخ سفید گزارش شد و از رییس جمهور کسب تکلیف شد. کارتر دستور توقّف عملیات و عقب نشینی را صادر کرد، اما سپاه شیطان در چنگال عذاب الهی گرفتار شد. آن هنگام که آمریکایی ها قصد بازگشت کردند، توفانی از شن برخاست، هواپیماها و بالگردها، در برخاستن از زمین دچار مشکل شدند. یک هواپیما و یک فروند بالگرد با هم برخورد کردند و هرد و آتش گرفتند. در اثر حادثه هشت تن از آمریکایی ها در آتش سوختند و بقیه ی پنج فروند هواپیمای 130 _ سی نیز فرار کردند.(1)

امام خمینی رحمه الله درباره ی این حادثه فرمودند:

... این جز این بود که یک دست غیبی درکار است؟! نباید بیدار بشوند آنهایی که توجه به معنویات ندارند وبه این غیب ایمان نیاورده اند؟ نباید بیدار بشوند؟ کی این هلی کوپترهای آقای کارتر را که می خواستند به ایران بیایند ساقط کرد؟ ما ساقط کردیم؟ شن ها ساقط کردند، شن ها مأمور خدا بودند، باد مأمور خداست، قوم عاد را باد از بین برد. این باد مأمور خداست. این شن ها همه مأمورند. تجربه بکنند باز.(2)

ص:106

پوسیده ی آخوندها را برچید، کلیه ی واحدهای ارتش، ژاندارمری و شهربانی اعلام همبستگی نمودند، هرگونه مقاومت به شدّت سرکوب خواهد شد. آماده ی اخذ دستورات باشید.

شورای نظامی کشور _ 21/4/1359

این پیامی است که باید پس از پیروزی «کودتای نوژه» وسایل ارتباط جمعی به آگاهی مردم می رساندند. آمریکا بار دیگر کودتا را در دستور سرنگونی انقلاب قرار داده بود. آژانس جاسوسی آمریکا (سیا) به کودتای نوژه، بسیار امیدوار بود و آن را ضربه ی نهایی بر پیکر نظام نوپای ایران می پنداشت و اهمیّت آن را بیش از تجاوز نظامی صدام ارزیابی می کرد. به گفته سران «کودتا» مدتی بر سر پیش انداختن کودتا یا آغاز جنگ تحمیلی بحث شد و سرانجام طرح آغاز جنگ پیش افتاد و کودتا در مرحله ی بعد قرار گرفت.

این کودتا از نظر تجهیزات نظامی که قرار بود از داخل و خارج در جریان آن به کار گرفته شود، در تاریخ کودتاهای جهان بی نظیر بود و چنان برنامه ریزی شده بود که «سیا» موفقیّت آن را قطعی می دانست. حتی بیانیّه ی پیروزی آن نیز آماده شده بود. به جرأت می توان گفت که کودتای 28 مرداد سال 1332، در مقایسه با آن، بازی کودکانه ای بیش نبود.

در طرح ریزی کودتا، عملیّات هوایی نقش محوری داشت. قرار بود ابتدا هواپیماها از پادگان نوژه _ در نزدیکی تهران _ به پرواز درآمده و بیت امام در جماران، فرودگاه مهرآباد، نخست وزیری، ستاد مرکزی سپاه پاسداران، ستاد مرکزی کمیته های انقلاب اسلامی، پادگان ولی عصر عج الله تعالی فرجه الشریف، پادگان امام حسین علیه السلام و چند پادگان و مرکزهای مهم دیگر را بمباران کنند. البته حمله به بیت امام رحمه الله محور کودتا بود؛ زیرا بر سران کودتا کاملاً مشخص بود تا زمانی که امام زنده است مردم با یک دستور ایشان به خیابان ها می ریختند و کودتا را عقیم می کردند. بنابراین، برای اجرای این هدف، بیش از هدف های دیگر، هواپیما و مهمّات سنگین، در نظر گرفته بودند.

پس از بمباران جماران و مهرآباد (به دلیل گرفتن توان مقابله هوایی) با شکستن دیوار

ص:107

صوتی، پیروزی نخستین مرحله ی کودتا (عملیّات هوایی) به نیروی زمینی اعلام می شد و آغاز مرحله ی دوم؛ یعنی تسخیر مراکز زمینی به دست نیروهای مسلح ابلاغ می گردید، که طی آن صدا و سیما، فرودگاه مهرآباد، ستاد نیروی زمینی، ستاد ارتش جمهوری اسلامی، پادگان حرّ، پادگان قصر، پادگان جمشیدیه و زندان اوین تسخیر می شد.

کودتاگران قصد داشتند در صورتی که نتوانستند صدا و سیما را به دست بگیرند. آن جا را نیز بمباران کنند تا این رسانه ی همگانی تأثیرگذار در بسیج مردم، از دست جمهوری اسلامی خارج شود. ولی عنایت خداوند باز شامل حال انقلاب شد و این کودتا به طور معجزه آسایی در 18 تیر سال 1359 خنثی شد.

یکی از خلبانانی که از 6 ماه گذشته، برای این کودتا گزینش شده بود، سه روز قبل از آغاز کودتا، از نوع مأموریّت و گستردگی کشتار آن نگران می شود، تا این که جریان را برای مادرش نقل می کند. مادرش به شدّت ناراحت می شود و می گوید: تو نه تنها نباید این کار را بکنی، بلکه باید خبر داده و جلوی این کار را بگیری، که در غیر این صورت شیرم را حلالت نمی کنم و از تو راضی نمی گردم. خلبان بر سر دو راهی قرار می گیرد و سرانجام در آخرین دقیقه های شب سه شنبه و نخستین لحظه های چهارشنبه (روز سرنوشت ساز کودتا) مسؤولان را آگاه می کُند و بدین ترتیب، پشتیبانی غیبی خداوند از به وقوع پیوستن چنین جنایت بزرگ و کم سابقه ای جلوگیری می کند و بار دیگر بر حق بودن این نهضت مُهر تأیید می زند.(1)

ص:108

این رو، نمی توانستیم عملیّات را به تأخیر بیاندازیم. هنوز برای آغاز عملیات به یک زمان قطعی نرسیده بودیم که دشمن پیش دستی کرد واز دو محور از محورهای چهارگانه ای که ما در نظر داشتیم، حمله کرد. این کار حساس و ظریف بود تمام طرح ریزی حمله ی ما رابه هم می زد و تنها از دو محور باقی مانده می توانستیم حمله کنیم که آن هم با معیارهای تخصصی جور نبود. خیلی گیج شده بودیم، سرانجام به این نتیجه رسیدیم که خدمت حضرت امام برسیم و از ایشان راهنمایی بخواهیم.

فرصت کمی داشتیم. سردار رضایی با هواپیمای جنگی فورا خدمت امام رسید. ایشان فرموده بودند: «بروید با حضور قلب و نیّت خالص قرآن باز کنید و استخاره کنید، نگران نباشید، حتما کارتان حل می شود». آمدیم و قرآن را باز کردیم. سوره فتح آمد! خیلی جالب بود. بچه ها چندبار این سوره راباحال عجیبی خواندند و قوت گرفتیم و معیارهای تخصصی را تا اندازه ای کور کردیم.

با لطف خداوند این عملیات به طور معجزه آسایی به پیروزی رسید و در آن 2000 کیلومتر مربع از خاک وطنمان آزاد شد و 16500 نفر اسیر گرفتیم و تجهیزات بسیاری به غنیمت گرفتیم.(1)

ص:109

نگرفتیم؛ زیرا نیروها در اثر عملیاتِ قبلی، به بازسازی نیاز داشتند و برای حمله ی دوباره توان لازم را نداشتند. من و آقای رضایی به اتاق جنگ رفتیم تا یک جلسه ی دونفری داشته باشیم. یکی از بزرگ ترین امدادهای خدایی که در زندگی ام احساس کرده ام، لطف بزرگی بود که در این جلسه نصیب حال ما دو نفر شد؛ نه تنها اندکی اختلاف دیدگاه در صحبت هایمان نبود، بلکه ناگهان دیدیم هر دو به یک طرح واحد رسیده ایم. نمی دانستیم که چگونه این طرح را به فرماندهان برسانیم، توقع داشتند دیدگاه های آن ها را هم در نظر بگیریم، ولی در طرح ما هیچ توجّهی به آنان نشده بود؛ جلسه ای گذاشتیم و همه ی فرماندهان را جمع کردیم و طرح را به آن ها ابلاغ کردیم. هرگز زیربار طرح نمی رفتند؛ چون در طرح ما به دیدگاه های آنان هیچ توجهی نشده بود.در آن جلسه فشار عجیبی احساس می کردم؛ ناگهان به لطف خدا فضای جلسه چنان عوض شد که باور نمی کردم؛ در یک لحظه همه هم نظر شدند...

آن چه به ذهن ما آمده بود، آزادسازی کامل خرمشهر نبود، بلکه تنها شکستن محاصره ی آن بود. البتّه با اجرای این طرح، خرمشهر به طور کامل به محاصره ما در نمی آمد، بلکه دشمن از راه اروندرود با خرمشهر، ارتباط داشت.

زمان مقرر رسید و حمله ی شبانه آغاز گردید. ولی نیروها گیر کرده بودند؛ هرچه راهنمایی می کردیم؛ نتیجه نمی گرفتیم. خیلی خسته بودیم، هنگام نماز صبح بود، نماز را که خواندم احساس کردم دیگر چشمانم باز نمی شود. همان جا کنار بی سیم دراز کشیدم تا چند دقیقه ای بخوابم. در عالم خواب سیدبزرگواری را دیدم که وارد قرارگاه شد، چهره اش گرفته بود و بسیار خسته به نظر می آمد. به احترامش همه از جا برخاستیم، لحظه ای بعد انگار کارش تمام شده بود، برخاست تا برود. من جلو رفتم و دستش را گرفتم تا از قرارگاه خارج شدیم. بیرون که رفتیم به ذهنم رسید حیف است این سیّد بزرگوار با این همه خستگی پیاده راه برود، او را بغل کردم، با تبسّمی زیبا به من نگریست. از نگاه محبّت آمیزش چنان جذبه ای به وجود آمد که گریستم. ناگهان از خواب برخاستم. از بی سیم صدای تکبیر می آمد؛ یعنی بچه ها موفق شده بودند.

شهید حسین خرازی با بی سیم به من گفت: وضع ما خیلی خوب است. 700 نفر

ص:110

نیروی آماده داریم. اگر اجازه بدهید به خرمشهر برویم. در این باره باید در قرارگاه کربلا تصمیم گرفته می شد؛ زیرا 700 نفر چیزی نبود که با ان وارد خرمشهر شویم هم چنین اگر هم موفق می شدیم، ادامه کار و در دست داشتن آن جا با فرمول های نظامی نمی خواند. با این همه دستور حمله دادم. درست یک ساعت بعد بی سیم زدند که موفق شدیم و خرمشهر را آزاد کردیم. ولی با این همه اسیر چه کنیم؟!

در این عملیات 19370 نفر اسیر گرفتیم و تجهیزات فراوانی به دست آوردیم. حضرت امام رحمه الله در پیامی فرمودند:

هشیار باشید که پیروزی هرچند عظیم است، شما را از یاد خداوند که نصر و فتح در دست اوست غافل نکند...(1)

ص:111

گذاشته بود داخل آمد. عجیب بود که تا هنگام واردشدن به اتاقی که در آن بستری بودم، دستش را هم چنان به دیوار می گرفت و جلو می آمد. از من پرسید: «چرا این قدر ناراحتی؟» این را گفت و دست مبارکش را روی پایم گذاشت. سپس گفت: «ناراحت نباش». باز دست بر دیوار گذاشت و رفت. از همان روز تا به حال _ که در کشورمان هستم _ دیگر ناراحتی پا نداشته ام.(1)

ص:112

بی حساب روزی می دهد». این فکر در ذهنم تداعی شد. خنده ام گرفت که مریم علیهاالسلام و بیت المقدس کجا؟ و من کجا و این جا کجا؟ بعد از نماز همین طور به خودم و فکرم می خندیدم که یک لحظه دیدم کسی به پنجره می زند. با خود گفتم کسی در این موقع پنجره را نمی زند، مگر این که از افسرها باشد و بخواهد برای بازدید یا بازجویی بیاید. پنجره را که باز کردم، دیدم یکی از سربازان عراقی است. با تندی گفت این را بگیر و بدون صحبت رفت.

پاکت را باز کردم. غذایی کامل از قبیل مرغ سرخ کرده، نان و سبزی بود. بعد از چندماه انفرادی نخستین بار چنین چیزی را می دیدم. در پُست بعدی که آن سرباز آمد، پرسیدم چرا شما زحمت کشیدید. شاید بعثی ها متوجه می شدند و برایتان گران تمام می شد. گفت: من شیعه هستم و مادربزرگم ایرانی است؛ این غذا را مادربزرگم فرستاد. من با جانم بازی کردم و با توکّل بر خدا، این غذا را برایت آوردم.(1)

ص:113

این اذان به ظاهر ناگاه حکمتی نهفته است. از این رو، به طرف صدا که هر لحظه زیباتر و دل نشین تر می شد، پیش رفتیم. ناگهان در کنار نی زارها قایقی دیدیم که لبه ی آن از گل و لای کنار آب بیرون آمده بود. به سرعت به داخل نی زارها رفتیم و قایق را بیرون کشیدیم و سرانجام «مؤذنان ناآشنا» را یافتیم. درون قایقی شکسته که بر موج های آب شناور بود، پیکر 13 تن شهید گمنام، ما را به غبطه وا داشت.(1)

ص:114

پاک بچه های گردان حنظله (از لشگر 27 محمدرسول اللّه) می گشتیم. درست درحدّ فاصل پاسگاه «رشیدیه» عراق و پاسگاه ایران، به اولین شهید رسیدیم. با خوش حالی به دنبال یافتن پلاک او بودیم که یکی از بچه ها فریاد زد: «یک شهید دیگر!». برخاستم و به جلو رفتم. پیکر شهید دیگری بر زمین افتاده بود. چندمتر جلوتر هم شهید دیگری بود. از شادی به وجد آمده بودیم و در فکر بودیم که کدام یک را زودتر جمع کنیم، که ناگهان یکی از بچه ها فریاد زد: «فلانی آن دو نفر کیستند؟! سرم را بلند کردم و به طرفشان خیره شدم. حدود 30 متر آن طرف تر دو سرباز عراقی بودند که هردوی آن ها اسلحه داشتند. ما به آن دو می نگریستیم و آن ها به ما. به برادر سربازی که همراهم بود گفتم: «اصلاً عکس العملی نشان نده و آهسته به عقب حرکت کن». و در حالی که می کوشیدم نشان بدهم که حواسم به زمین است، به زمین اشاره می کردم و حرف می زدم. به همان حال خود را به کانالی که نزدیک پاسگاه خودمان بود رساندیم و از آن جا شروع به دویدن کردیم. به خاطر پای مصنوعی ام، به سختی می دویدم، ولی چون اطمینان داشتم عراقی ها در پی اسارت ما هستند، با زحمت فراوان می دویدم و همراهم را نیز بیش تر به دویدن تشویق می کردم.

پانصد _ شش صد متر که دویدیم به عقب نگاه کردم. عراقی ها به بالای کانال رسیده بودند و داخل کانال را می گشتند و به دنبال ما بودند. در حفره ای که در دل دیواره ی کانال بود، پنهان شدیم. عراقی ها فریاد می کردند و ظاهرا نیروی کمکی می خواستند. وضعیت خطرناکی بود، هر آن به ما نزدیک تر می شدند و می خواستند ما را به اسیری بگیرند. نمی دانستیم که چه باید کرد؟! پیش رویمان میدان مینی بود که هم دست نخورده بود و هم پر از تله های انفجاری. با توکل بر خدا از کانال بیرون آمدیم و وارد میدان مین شدیم. عراقی ها نیز در پی ما آمدند، ولی وقتی دیدند وارد میدان مین شدیم، ناباورانه به ما نگاه می کردند. ما به وسط میدان رسیدیم، ولی آن ها جرأت نداشتند وارد میدان شوند. آن قدر صبر کردیم تا آن ها خسته شده و برگشتند.(1)

ص:115

ص:116

ص:117

حرم الهی است) ویران می کنند؛ اگر در گذشته آخرین خدمت دانش و هنر انسان به ارباب زر و زور، تجلّی یافتن در شکل بت های زیبا در جهت بردگی انسان ها بود، امروزه دست آوردهای علمی انسان، در خدمت ساختن فیلم ها و برنامه هایی برای گسترش بزه کاری و بی دینی، به کار گرفته می شود.

در چنین شرایطی باید این رسانه ملّی در تبلیغ ارزش های اسلامی از جمله در باور به امدادهای غیبی از فن آوری های پیش رفته استفاده کند و با پخش جریان های مربوط به امدادهای غیبی باور عمومی را به این مقوله افزایش دهد. البته در این سال ها کارهای خوبی در این زمینه شده است که به تصویر کشیدن نماز باران امام رضا علیه السلام در مجموعه ی ولایت عشق و به دنیا آمدن عیسی علیه السلام در مجموعه ی مریم مقدس از آن نمونه اند.

ص:118

گفتگو صورت می گیرد. برای باروری و سازنده بودن این بحث ها، علاوه بر خبره بودن کارشناسان و مجریان برنامه ها، نوع سؤال هایی که مطرح می شود، نقش به سزایی دارد. برخی از سؤال ها در زمینه ی امدادهای غیبی عبارت اند از:

1 _ اثرهای تربیتی امداد غیبی بر فرد و جامعه چیست؟

2 _ آیا هر مددی که از غیب می رسد، با واسطه ی اولیای الهی است، یا این که بدون واسطه هم مدد غیبی نازل می شود؟

3 _ نقش امدادهای غیبی در شکست یا پیروزی جامعه ها و نهضت های پیشین بررسی شود.

4 _ نقش امدادهای غیبی در پیروزی انقلاب اسلامی، 8 سال دفاع مقدس و دوران پس از جنگ چه بوده است؟

5 _ نقش امدادهای غیبی در قیام جهانی حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف به چه صورت است؟

6 _ شرایط بهره مندی جامعه ها از امدادهای غیبی چیست؟

7 _ چرا در حادثه ی کربلا امدادهای غیبی تأثیرگذار نشدند؟

8 _ دیدگاه غرب درباره ی امدادهای غیبی چیست؟

9 _ نقش اعتماد بر امدادهای غیبی را چگونه ارزیابی می کنید؟

10 _ آیا باور به امدادهای غیبی در کار و تلاش فرد و جامعه سستی ایجاد می کند؟

توجّه: بررسی کمبود و ضعف های بخش های فرهنگی جامعه در باورمند کردن مردم به امدادهای غیبی و ارائه ی راه کارهای عملی برای زدودن آن ها از محورهایی است که قابلیت بررسی دارد.

ص:119

درست هم خوان باشند. و نباید سؤال ها تنها برای تفریح و سرگرمی طراحی شده باشند.

ص:120

نیروهای آمریکایی شبانه در این صحرا از کشورمان فرود آمدند و قرار بود از آن جا خود را به تهران برسانند و گروگان های آمریکایی را آزاد کنند؛ گروگان هایی که در جریان تسخیر لانه جاسوسی به دست دانشجویان خط امام اسیر شده بودند. ولی با لطف خداوند طوفانی از شن در این صحرا برخاست و آن ها را در همان نخستین ساعت های عملیّات ناکام گذاشت؟

11 _ از جنگ های صدر اسلام بود که در اثر ایمان و شجاعت مسلمانان، امدادهای غیبی نازل شد و سرانجام مسلمانان _ که 313 نفر بودند _ بر جمعیت 950 نفری کافران پیروز شدند؟

ص:121

13 _ برای تقویت ایمان به امدادهای غیبی چه راه هایی را پیشنهاد می کنید؟

ص:122

ص:123

1377.

11 _ ستوده، امیررضا و حمید کاویانی، بحران 444 روزه در تهران، مؤسسه ی نشر و تحقیقات ذکر، چاپ اول.

12 _ ستوده، امیررضا؛ پابه پای آفتاب (گفته ها و ناگفته هایی از زندگی امام خمینی رحمه الله، ج 2، تهران، نشر پنجره، چ اوّل.

13 _ صحفی، سیدمحمد؛ قصه های قرآن، انتشارات اهل بیت علیهم السلام .

14 _ طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ تفسیر المیزان، جلد 13، قم، موسسه ی اسماعیلیان، چاپ پنجم، 1371.

15 _ طبسی، نجم الدین؛ چشم اندازی از حکومت جهانی مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف، شرکت چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، 1377.

16 _ طیار مراغی، محمود و صادق حسن زاده؛ شرح حال علامه قاضی، انتشارات مؤمنین، چاپ دوم.

17 _ قاسم لو، یعقوب؛ طبیب عاشقان، قم، نسیم حیات، چاپ اول، 1379.

18 _ کلینی، محمدباقر؛ اصول کافی، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، تهران، انتشارات المکتبة الاسلامیة، 1388 ه .ق.

19 _ لک زایی، نجف و منصور میراحمدی؛ زمینه های انقلاب اسلامی، مؤسسه ی فرهنگی انتشاراتی ائمه علیهم السلام، چاپ اول.

20 _ مجلسی؛ محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1403 ه .ق.

21 _ محمد ری شهری، محمد؛ کیمیای محبت، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، 1378.

22 _ محمدی اهواری، مصطفی؛ کرامات امام حسین علیه السلام، انتشارات عصر ظهور، چاپ دوّم، 1377.

23 _ محمدی ری شهری، محمد؛ میزان الحکمه، قم، انتشارات دارالحدیث، 1416 ه .ق.

24 _ مختاری، رضا؛ سیمای فرزانگان، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ

ص:124

یازدهم، 1376.

25 _ مرکز فرهنگی تربیتی نور ولایت، روزها و رویدادها؛ انتشارات پیام مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف، چاپ دوم.

26 _ مصباح یزدی؛ محمدتقی؛ آموزش عقاید (دوره ی سه جلدی)، قم، شرکت چاپ و نشر بین المللی سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1377.

27 _ مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار، جلد 1 و 3، قم، انتشارات صدرا، چاپ سوم، 1372.

28 _ مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران، انتشارات معشر، چاپ دهم، 1377.

29 _ موسوی خمینی، سیدروح ا...؛ صحیفه ی نور، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، 1371.

30 _ مؤسسه ی مطالعات و پژوهش های سیاسی، کودتای نوژه، چاپ دوم.

31 _ مؤمنی، محسن؛ خاطرات سال های نبرد، نشر شاهد، چاپ اول.

ب: نشریه ها

1 _ رسالة القرآن، ش 2، سال 1411 ه .ق، مقاله ی المذهب التاریخی فی القرآن، محمد مهدی آصفی.

2 _ روزنامه ی سلام 26/7/1377، مقاله ی سفرنامه ای از مناطق جنگی فرنوش اویسی و مینا تاج آبادی.

3 _ ماه نامه ی نخل های نور، ش 32، مهر 1380، مقاله ی نشانه ای از لطف و کرم خدا.

4 _ نور علم، ش 27، مرداد 1376، مقاله ی اسوه های بشریت، رسول جعفریان.

5 _ هفته نامه ی ارزش ها، ش 70، مقاله ی سفر به آسمانی ترین منطقه ی زمین.

ج: پایان نامه

1 _ امدادهای غیبی و شرایط بهره مندی از آن در قرآن، خادم حسینی فاضلی، دوره ی کارشناسی ارشد، مؤسسه ی آموزشی پژوهشی امام خمینی رحمه الله .

ص:125